[016PB] Dwustronnego działania z tuleją kształtową z jednostronnym tłoczyskiem

Siłowniki pneumatyczne ISO 15552/ISO 6431 z wydłużonym tłoczyskiem do montażu blokady tłoczyska i blokady [AB][016PB], dwustronnego działania z tuleją kształtową i jednostronnym tłoczyskiem, stanowią wysoce specjalistyczną odmianę standardowych siłowników ISO. Ich główną zaletą jest możliwość zamontowania mechanicznej blokady (tzw. lock unit) na dodatkowym – wydłużonym – odcinku tłoczyska. Dzięki temu zwiększa się funkcjonalność oraz poziom bezpieczeństwa w wielu zastosowaniach przemysłowych.

W przeciwieństwie do tradycyjnych siłowników ISO 15552/ISO 6431, tutaj tłoczysko zostało przedłużone o określoną długość (np. +60 mm, +90 mm, +110 mm czy +140 mm), co umożliwia użytkownikowi instalację blokady, służącej do unieruchomienia tłoka w wybranej pozycji. Taki mechanizm blokujący jest niezależny od zasilania pneumatycznego, co ma istotne znaczenie w sytuacjach awaryjnych, np. zaniku ciśnienia powietrza. Wówczas tłoczysko, zamiast opadać pod wpływem grawitacji lub obciążenia, pozostaje w ustalonej pozycji, chroniąc ludzi i sprzęt.

Dlaczego tuleja kształtowa?

Wariant z tuleją kształtową (profilowane aluminium) zapewnia nie tylko mniejszą masę własną przy zachowaniu odpowiedniej sztywności, lecz także ułatwia montaż akcesoriów takich jak czujniki położenia (reed, hallotronowe). Tuleja kształtowa, w odróżnieniu od klasycznej konstrukcji „tie-rod” (ze szpilkami na zewnątrz korpusu), oferuje gładki zewnętrzny profil, do którego mogą przylegać elementy wyposażenia. Jednocześnie zachowuje wymogi normy ISO 15552/ISO 6431, co gwarantuje pełną kompatybilność wymiarową z akcesoriami montażowymi (uchwytami bocznymi, kołnierzami czołowymi, mocowaniami wahliwymi, widełkami tłoczyska itp.).

Dwustronne działanie, jednostronny tłoczek

Siłowniki te są typu „double-acting”: sprężone powietrze zasila naprzemiennie obie komory, dając siłę w obu kierunkach ruchu. Jednocześnie mówimy o „jednostronnym tłoczysku” – oznacza to, że wał tłoka wyprowadzony jest tylko z jednej strony siłownika. Od strony przeciwnej występuje zamknięta pokrywa. Samo tłoczysko w tych modelach jest znacznie dłuższe, by pomieścić obszar montażu blokady.

Korzyści wynikające z przedłużonego tłoczyska

1. Zwiększone bezpieczeństwo: możliwość zablokowania tłoczyska w razie braku ciśnienia.

2. Precyzyjne utrzymanie pozycji: przydatne, gdy wymagana jest stabilność w określonym położeniu, niezależna od układu pneumatycznego.

3. Łatwa integracja: standard ISO 15552/ISO 6431 plus tuleja kształtowa oznacza, że do instalacji siłownika nie trzeba wprowadzać dużych zmian konstrukcyjnych.

4. Elastyczność projektowa: do wydłużonej części tłoczyska można przymocować nie tylko blokadę, ale też czujniki, elementy sterujące czy wskaźniki położenia.

Przykładowe modele i rozmiary

W katalogach często znajdziemy szeroką gamę modeli:

• D32 z przedłużeniem +60 mm, +90 mm, +110 mm itp.

• D40, D50, D63, D80, D100, D125 – każdy z możliwym zakresem skoku (np. 50, 100, 200, 300 mm) i określoną długością dodatkową tłoczyska.
  Niektóre modele mają też specjalne uszczelnienia (np. VITON), co pozwala na pracę w wyższych temperaturach (do +150°C) czy w środowiskach chemicznie agresywnych.

Zgodność z przepisami i normami

Konstrukcja siłownika i materiały (aluminium anodowane, stal nierdzewna, stal węglowa chromowana, uszczelnienia elastomerowe) spełniają wymogi branżowych standardów. Zazwyczaj producenci deklarują zgodność z CE, a także posiłkują się wewnętrznymi testami jakości. Samo oznaczenie ISO 15552/ISO 6431 informuje, że wymiary montażowe i główne parametry siłownika są ustandaryzowane.

Amortyzacja i sterowanie

Jak przystało na siłowniki ISO, każdy egzemplarz najczęściej zawiera w pokrywach regulowaną amortyzację pneumatyczną. Umożliwia to łagodne wyhamowanie tłoka przed osiągnięciem pozycji krańcowej. W rezultacie ogranicza się hałas, wibracje i ryzyko uszkodzeń mechanicznych. Dodatkowo w korpusie (profilu kształtowym) można umieszczać czujniki położenia tłoka, co ułatwia automatyczne sterowanie i monitorowanie stanu siłownika w systemach PLC.

Jednostronne tłoczysko a konieczność blokady

Dlaczego akurat „jednostronne” i „dwustronne działanie” razem? W wielu aplikacjach siłownik pracuje w jednej osi i jest zasilany powietrzem naprzemiennie z obu stron – to zapewnia równą siłę pchania i ciągnięcia. W przypadku siłowników z wydłużonym tłoczyskiem, jeśli potrzebujemy blokady, zazwyczaj wystarczy jedna strona wyjścia tłoczyska (by nie komplikować mechaniki). Taka konfiguracja pozwala zachować kompaktowość w wymiarze poprzecznym i jednocześnie dać projektantom spory zapas (nadmiar) długości wału do zamontowania lock unit.

Rola blokady tłoczyska

Mechanizm blokujący, zwany potocznie „blokadą”, ma kluczowe znaczenie w aplikacjach, gdzie w razie awarii (np. przerwanie zasilania powietrzem) nie można pozwolić na niekontrolowany ruch tłoka. Dzieje się tak m.in. w:

• systemach pionowego podnoszenia ładunków,

• liniach montażowych, gdzie precyzyjnie musi być zachowana pozycja,

• zaworach odcinających (np. w przemyśle chemicznym czy spożywczym).

Poprzez mechaniczne unieruchomienie, blokada pełni funkcję bezpieczeństwa i/lub stabilizacji. Nie zależy od ciśnienia w układzie. Może być aktywowana przez sprężynę, docisk, zacisk stożkowy itp. Samo wydłużone tłoczysko umożliwia pewne ułożenie i zablokowanie, nie wpływając na standardową pracę siłownika (dopóki blokada nie jest załączona).

Atuty siłowników serii [016PB]

1. Bezpieczeństwo: mechaniczna blokada niezależna od pneumatyki.

2. Standaryzacja: wymiary montażowe i parametry zgodne z ISO 15552/ISO 6431, plus kształtowa tuleja.

3. Wytrzymałość: konstrukcja uwzględniająca duże siły generowane przez długie skoki i dodatkowe obciążenia boczne.

4. Łatwość integracji: rowki w profilu kształtowym do montażu czujników, szeroka oferta uchwytów montażowych.

5. Warianty uszczelnień: od standardowych (NBR/PU) po wysokotemperaturowe (VITON).

6. Opcje materiałowe: tłoczyska węglowe chromowane lub nierdzewne, zależnie od środowiska pracy.

Konserwacja i cykl życia

Podobnie jak inne siłowniki pneumatyczne, seria [016PB] z wydłużonym tłoczyskiem wymaga okresowych przeglądów: kontroli uszczelnień, zgarniaczy, smarowania (jeśli stosuje się powietrze naolejane) oraz regulacji amortyzacji. Mechanizm blokady, jako dodatkowy element, również potrzebuje doraźnej konserwacji – np. smarowania szczęk zaciskowych, kontroli sprężyn i stanu gwintów. Przy właściwej eksploatacji i filtracji powietrza (10 µm) siłownik może wykonywać setki tysięcy cykli bez utraty parametrów.

Zaplecze serwisowe

Producenci zwykle dostarczają:

• Katalogi i dokumentację techniczną (z rysunkami CAD, wykresami sił, wymiarami),

• Zestawy naprawcze (oringi, uszczelki, pierścienie prowadzące),

• Akcesoria montażowe (uchwyty, widełki, sworznie),

• Wersje z magnesem na tłoku (ułatwia montaż czujników).

Kupując siłownik, warto zapytać o wsparcie aplikacyjne i doradztwo w kwestii doboru modelu i ewentualnej blokady.

Docelowi klienci

Produkty z tej kategorii znajdują odbiorców wśród integratorów systemów automatyki, konstruktorów maszyn, projektantów linii technologicznych, działów utrzymania ruchu, a także firm inżynieryjnych oferujących gotowe rozwiązania. Zwłaszcza tam, gdzie priorytetem jest bezpieczeństwo bądź konieczność zapewnienia określonej pozycji nawet w braku zasilania pneumatycznego.

Zrozumienie praktycznych zastosowań siłowników ISO15552/ISO 6431 z wydłużonym tłoczyskiem [AB][016PB] i tuleją kształtową pomaga w wyborze właściwego modelu do konkretnej dziedziny przemysłu. Dzięki mechanicznej blokadzie tłoczyska (zamontowanej na wydłużonej części wału) możliwe jest całkowite unieruchomienie siłownika w wybranym położeniu, niezależnie od ciśnienia w układzie. Ta unikatowa cecha otwiera wiele scenariuszy użycia.

1. Przemysł spożywczy i napojowy

W tym sektorze liczy się higiena, bezpieczeństwo oraz szybkie tempo produkcji. Siłowniki z wydłużonym tłoczyskiem mogą:

• Zabezpieczać klapy i przesłony w liniach rozlewniczych, by nie zamknęły się nagle podczas awarii zasilania pneumatycznego.

• Podtrzymywać ruchome ramy w maszynach pakujących, w których drobny błąd może doprowadzić do zgniecenia produktu lub poważnej usterki.

• Zapewniać bezpieczeństwo pracownikom – blokada tłoczyska uniemożliwia ruszenie się elementu roboczego przy wyłączeniu maszyny do mycia i czyszczenia.

2. Motoryzacja (Automotive)

W przemyśle samochodowym siłowniki stosuje się w liniach montażowych, stacjach testowych, systemach transferu podzespołów i spawalniach. Blokada tłoczyska:

• Chroni operatorów: w razie zaniku ciśnienia elementy robota czy stołu montażowego nie opadają gwałtownie na karoserię, silnik czy inne kosztowne podzespoły.

• Pomaga w precyzyjnej obróbce: siłownik utrzymuje stabilną pozycję np. podczas spawania punktowego, wypełniania płynów czy kontroli jakości.

• Podtrzymuje duże masy: niektóre moduły w fabrykach automotive ważą kilkaset kilogramów, zatem mechaniczne zablokowanie siłownika jest kluczowe dla bezpieczeństwa.

3. Branża chemiczna i farmaceutyczna

Tutaj powszechna jest potrzeba szczelności, odporności na korozję i na kontakt z substancjami agresywnymi. Siłowniki z tuleją kształtową w wersji nierdzewnej lub z uszczelnieniami VITON:

• Sterują zaworami w instalacjach chemicznych, zapewniając, że w razie awarii zawór pozostanie w pozycji zamkniętej.

• Podtrzymują aparaturę (np. mieszadła, reaktory) w pozycji bezpiecznej, co zapobiega wyciekom czy niekontrolowanym reakcjom.

• Pozwalają na szybkie i sprawne mycie – gładka, anodowana tuleja kształtowa ułatwia utrzymanie czystości, wymagane np. w farmacji czy biotechnologii.

4. Robotyka i automatyka

W obszarach zautomatyzowanych linii produkcyjnych i aplikacjach robotycznych bezpieczeństwo jest priorytetem. Siłowniki z wydłużonym tłoczyskiem:

• Zapewniają stabilność pozycji manipulatorów, chwytaków i stołów obrotowych w razie utraty zasilania.

• Współpracują z czujnikami położenia – w tulei kształtowej łatwiej zamontować czujniki magnetyczne, a blokada może być zsynchronizowana z systemem sterowania.

• Minimalizują ryzyko kolizji: jeśli w sytuacji awaryjnej musimy zatrzymać ramię robota, blokada tłoczyska natychmiast unieruchamia dany człon, zapobiegając zderzeniom w ciasnej przestrzeni.

5. Przemysł maszynowy i obróbczy

Tutaj często spotyka się duże siły, wibracje, obciążenia poprzeczne czy wysokie temperatury. Zastosowanie:

• Podtrzymanie stołów wiertarskich w ustalonej wysokości, także przy wyłączonym zasilaniu.

• Blokada głowicy frezarskiej bądź tokarskiej, gdy narzędzie musi pozostać w jednej pozycji, co bywa kluczowe w automatycznym załadunku i rozładunku.

• Wyniesienie i stabilne przytrzymanie elementów w prasie, by przeprowadzić inspekcję lub montaż dodatkowych części – mechaniczna blokada daje pewność, że siłownik nie „puści”.

6. Branża drzewna i papiernicza

W tartakach, papierniach czy w fabrykach mebli występują duże ilości pyłu, co bywa wyzwaniem dla ruchomych mechanizmów. Siłowniki z blokadą i tuleją kształtową:

• Odporne na zanieczyszczenia: anodowane aluminium jest łatwe do czyszczenia, a zgarniacze na tłoczysku usuwają drobiny kurzu.

• Bezpieczne podtrzymanie ciężkich desek, palet czy wózków transportowych – gdy ciśnienie spada, element nie spadnie na operatora.

• Pomocne w cięciu i prasowaniu: w momencie przerwania pracy linia natychmiast unieruchamia podzespoły, chroniąc ostrza, walce, rolki itd.

7. Infrastruktura i budownictwo

W maszynach budowlanych, systemach bram garażowych czy zapór wodnych stosuje się duże siłowniki pneumatyczne. Kiedy potrzeba niezawodnego unieruchomienia:

• Zapory przeciwpowodziowe: w razie braku zasilania pneumatycznego klapa powinna pozostać w pozycji zamkniętej.

• Bramy przemysłowe: mechaniczne zablokowanie zapewnia bezpieczeństwo, np. przy wjazdach w strefie ochrony.

• Podesty ruchome: zapobiega się nagłemu opadnięciu platformy, na której stoją pracownicy.

8. Magazynowanie i logistyka

W centrach dystrybucyjnych i magazynach automatycznych pracują różne typy wózków, podnośników, zsuwni, przechylarek. Siłowniki z blokadą mogą:

• Zatrzymywać transporter w wybranym miejscu, aby operator mógł bezpiecznie przeładować towar.

• Blokować windy towarowe na określonym piętrze, nawet przy braku ciśnienia w układzie.

• Stabilizować przenośniki kątowe: w magazynach o dużej rotacji, pewność zatrzymania zapewnia płynność i brak wypadków.

9. Branża energetyczna

Elektrownie (w tym wodne i wiatrowe), systemy chłodzenia i ciepłownicze nierzadko wymagają mechanicznego zabezpieczenia elementów. Siłownik z blokadą:

• Chroni turbinę przed niekontrolowanym ruchem łopatek, np. w systemach sterowania przepływem wody.

• Podtrzymuje przepustnice w strefach wysokiej temperatury (np. spalinowych), jeśli ciśnienie pneumatyczne przestanie być dostępne.

• Minimalizuje ryzyko uszkodzeń w awaryjnych przestojach systemu.

10. Przemysł dronowy i lotniczy

W urządzeniach naziemnych obsługujących samoloty czy UAV (np. stacje dokujące, platformy testowe) – możliwość zablokowania siłownika jest bezcenna:

• Blokada zapobiega opadaniu platform, na których stoją cenne maszyny.

• Wysoka precyzja siłownika ISO 15552/ISO 6431 pozwala na kontrolowanie pozycji w warunkach wysokiej dynamiki.

• Tuleja kształtowa zredukuje masę i ułatwia montaż czujników, tak ważnych w systemach monitorowania.

11. Linie testowe i R&D

Przy budowie stanowisk eksperymentalnych w ośrodkach badawczych siłowniki z wydłużonym tłoczyskiem pozwalają na:

• Elastyczne blokowanie i zwalnianie testowanych elementów, co bywa kluczowe np. w testach wytrzymałości mechanicznej.

• Zachowanie stabilności podczas wykonywania pomiarów w ściśle kontrolowanych warunkach (np. testach wibracyjnych).

• Bezpieczne wstrzymanie procedur badawczych w razie alarmu lub przerwania eksperymentu.

Zrozumienie parametrów technicznych siłowników ISO 15552/ISO 6431 z wydłużonym tłoczyskiem [AB][016PB] i tuleją kształtową bywa kluczowe dla inżynierów oraz projektantów systemów automatyki. Te dane pozwalają na świadomy wybór modelu, określenie możliwości integracji w maszynie oraz dopasowanie akcesoriów.

1. Zakres średnic i skoków

• Średnice: typowo D32, D40, D50, D63, D80, D100, D125. Każda średnica odpowiada innej maksymalnej sile przy danym ciśnieniu roboczym.

• Skoki: standardowo od kilku milimetrów do kilkuset mm (np. 50, 100, 160, 200, 300, 500, 800). Możliwe są skoki niestandardowe – zależnie od oferty producenta.

• Wydłużone tłoczysko: do montażu blokady; przedłużenie sięga np. +60 mm, +90 mm, +110 mm czy +140 mm w zależności od modelu i średnicy.

2. Dwustronne działanie

• Double-acting: siłownik pracuje w obu kierunkach dzięki naprzemiennemu doprowadzeniu sprężonego powietrza do komory tylnej i przedniej.

• Jednostronny tłoczek: wał tłoczyska wychodzi tylko z jednej strony, co ułatwia oszczędne użycie przestrzeni.

3. Tuleja kształtowa

• Aluminium anodowane: gwarantuje lekkość, sztywność i odporność na korozję.

• Rowki montażowe: często występujące w profilach kształtowych, umożliwiają montaż czujników, kabli itp.

• Wytrzymałość: producent zwykle deklaruje bezpieczeństwo przy ciśnieniu do 10 bar i testy wytrzymałościowe potwierdzające stabilność korpusu.

4. Blokada tłoczyska

• Nie jest integralną częścią: mechanizm blokujący to moduł zewnętrzny, montowany na wydłużonej części wału.

• Typy blokad: np. 10.037E, 10.037F, 10.037G, 10.037H – różnią się konstrukcją i sposobem mocowania.

• Przenoszona siła: zależna od projektu blokady (zacisk szczękowy, kołek itp.). Należy sprawdzić maksymalne dopuszczalne obciążenie.

5. Ciśnienie robocze

• Max 10 bar (1 MPa): standard w pneumatyce przemysłowej.

• Zalecane: 6–7 bar, co zapewnia wystarczającą siłę i trwałość uszczelnień.

• Przekroczenie: wszelkie próby pracy przy wyższym ciśnieniu mogą unieważnić gwarancję, prowadzić do niebezpieczeństwa uszkodzenia.

6. Uszczelnienia

• NBR/PU: standardowe, do temp. ok. +80°C, odporne na oleje mineralne.

• FKM (VITON): w wersjach wysokotemperaturowych, do +150°C.

• Zgarniacz: w pokrywie czołowej w celu usuwania zanieczyszczeń z tłoczyska.

7. Materiały tłoczyska

• Stal węglowa chromowana: najpopularniejsza, łącząca wytrzymałość i odporność na ścieranie.

• Stal nierdzewna: preferowana w przemyśle spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym i w środowiskach o wysokiej wilgotności.

• Hartowanie powierzchniowe: umożliwia uzyskanie gładkiej i twardej powierzchni, ograniczając ścieranie uszczelnień.

8. Konstrukcja dwustronnego działania

• Komora przednia i tylna: w każdej z nich znajduje się przyłącze powietrza (np. G1/8, G1/4, G3/8, G1/2) zależnie od średnicy.

• Przełączanie: zawory 5/2 lub 5/3 kierują powietrze do odpowiedniej komory, wywołując ruch tłoka w przód lub w tył.

• Amortyzacja: śruba regulacyjna w pokrywach umożliwia dławienie powietrza w końcówce skoku.

9. Tuleja kształtowa a amortyzacja

Z racji kształtowego profilu, w pokrywach znajdują się otwory dławikowe. Drobna regulacja (wkręcanie/wykręcanie iglicy) pozwala ustawić, jak szybko tłoczysko wyhamuje na końcu ruchu. Dzięki temu zredukowane zostają wstrząsy i hałas.

10. Gabaryty i masa

• Dokładne wymiary: Tabele producentów określają długość siłownika przy skoku 0 mm (L0) oraz przyrost długości na każde 10 mm skoku.

• Masa: rośnie wraz z powiększeniem średnicy i skoku. Wydłużone tłoczysko też zwiększa wagę w porównaniu z klasycznym modelem.

• Montowanie w dowolnej pozycji: standard ISO nie narzuca ograniczeń orientacji; ważne jest jednak, by w układach pionowych przewidzieć ewentualne obciążenia i stabilizację.

11. Temperatura pracy

• Standard: -20°C do +80°C (uszczelnienia NBR/PU).

• Wersje specjalne: do +150°C (VITON) lub niższe temperatury (poniżej -20°C) z elastomerami o podwyższonej odporności.

• Wpływ temperatury: Wysoka temperatura może przyspieszać zużycie uszczelnień i wpływać na charakterystykę smarów.

12. Sposób zasilania powietrzem

• Sprężone powietrze: czystość co najmniej 10 µm, klasa czystości 4_4 wg PN-ISO 8573-1.

• Smarowane lub niesmarowane: jeżeli wprowadza się mgłę olejową, należy utrzymywać ją stale, aby zapobiec wypłukaniu smarów fabrycznych.

• Filtry: zaleca się instalację filtrów wstępnych i reduktorów ciśnienia.

13. Kompatybilność montażowa

• Standard ISO 15552: pozwala na używanie szerokiego wachlarza akcesoriów (uchwyty, przeguby, kołnierze, widełki).

• Tuleja kształtowa: w odróżnieniu od siłowników zewnętrznie szpilkowych (tie-rod), kształtowa konstrukcja bywa lżejsza i prostsza w czyszczeniu.

14. Zakres sił

• Siła robocza: zależy od ciśnienia p (w barach) i przekroju tłoka (pole A = π × d² /4). Dla D32 przy 6 bar otrzymuje się inną wartość siły niż dla D125 przy tym samym ciśnieniu – kluczowe w doborze.

• Charakterystyka: siłownik generuje podobne siły w obu kierunkach (dwustronne działanie). Jedyna różnica to minimalna powierzchnia różnicy ze względu na obecność tłoczyska (strona tłoka z wałem jest nieco mniejsza).

15. Uchwyt i stopniowanie skoku

Niektórzy producenci oferują skoki w odstępach co 1 mm bądź co 5 mm, inni mają standardowe długości (25, 50, 75, 100, 125, 160, 200, 250, 300, 400, 500, 600...). W przypadku potrzeby skoku niestandardowego (np. 440 mm) – często można zamówić w specyfikacji specjalnej.

16. Zestawy naprawcze

• Seal kit: obejmuje zwykle uszczelnienie tłoka, uszczelnienie tłoczyska, pierścienie prowadzące, zgarniacz i uszczelki amortyzacji.

• Żywotność: przy prawidłowej filtracji powietrza i właściwym montażu potrafi przekroczyć kilkaset tysięcy cykli.

• Wymiana: demontaż polega na ściągnięciu przedniej pokrywy (czasem także tylnej), wyjęciu tłoka i wymianie elementów uszczelniających.

17. Dopuszczalne obciążenia boczne

Specyfikacja siłownika często uwzględnia dopuszczalne momenty i siły poprzeczne (tzw. non-rotational moment, kąt odkształcenia). Przy długim tłoczysku i ewentualnie długim skoku, ryzyko ugięcia rośnie. Nierówna praca w takim wypadku skraca żywotność uszczelnień i prowadnic. Gdy istnieje duże obciążenie boczne, warto rozważyć dodanie osobnej prowadnicy zewnętrznej.

18. Wskaźniki pozycji i mechanizmy pomiarowe

Siłownik kształtowy nierzadko wyposażony jest w rowki do sensorów magnetycznych. Wydłużony tłoczysko nie musi kolidować z czujnikami – sprawdza się to w sytuacjach, gdy wymagana jest wiedza o pozycji krańcowej i ewentualnie o stanie blokady. Niektóre blokady mają też wyjście sygnału stykowego, potwierdzającego zablokowanie/odblokowanie.

19. Testy fabryczne

Przed dostawą, producenci zwykle wykonują testy na:

• Szczelność: sprawdzanie nieszczelności przy ciśnieniu ok. 1,5 razy wyższym od roboczego.

• Prawidłowe działanie amortyzacji: weryfikacja, czy tłok miękko dobiega do końca skoku.

• Wymiary i tolerancje: potwierdzenie zgodności z normą ISO 15552.

Siłowniki ISO 15552/ISO 6431 z wydłużonym tłoczyskiem do montażu blokady tłoczyska [AB][016PB] zawdzięczają swoją trwałość i niezawodność przemyślanej selekcji materiałów. Solidna konstrukcja musi sprostać zarówno standardowym obciążeniom pneumatycznym, jak i dodatkowym siłom wynikającym z użycia blokady i ewentualnych obciążeń bocznych.

1. Korpus – anodowane aluminium

• Tuleja kształtowa: Kluczowym elementem jest profilowany korpus z wysokiej jakości stopu aluminium. Taka tuleja zapewnia niski ciężar siłownika, a jednocześnie wytrzymałość na ściskanie i rozciąganie.

• Anodowanie: Specjalny proces elektrolityczny wytwarza na powierzchni warstwę tlenku, która chroni aluminium przed korozją. Anodowana powierzchnia jest też twardsza, odporniejsza na zarysowania i łatwiejsza do czyszczenia w zastosowaniach spożywczych lub farmaceutycznych.

• Rowki i otwory montażowe: W konstrukcji kształtowej często przewiduje się kanały do montażu czujników. Gładka zewnętrzna powierzchnia sprawia, że zanieczyszczenia (kurz, wióry) trudniej się osadzają.

2. Pokrywy – stopy aluminium lub inne metale

• Materiały pokryw: Zwykle używa się aluminium, choć w większych średnicach i przy długich skokach niektórzy producenci decydują się na wzmocnione stopy bądź nawet żeliwo sferoidalne.

• Wewnętrzna obróbka: Kanały dla powietrza, amortyzacji i uszczelek tłoka muszą być wykonane bardzo precyzyjnie (CNC), aby zapewnić doskonałą szczelność i płynny przepływ.

• Gwinty montażowe: Standardowo w pokrywach są gwinty (np. M6, M8, M10) do mocowania siłownika w układach (łapy, kołnierze, wahacze itp.).

3. Tłoczysko – stal węglowa chromowana lub nierdzewna

• Stal węglowa (chrom twardy): Najpopularniejsza opcja. Chromowanie gwarantuje odporność na ścieranie, korozję oraz niewielki współczynnik tarcia.

• Stal nierdzewna: dedykowana tam, gdzie wymagana jest bezwzględna odporność na wodę, rozpuszczalniki, zasady czy kwasy. Branża spożywcza, farmaceutyczna, chemiczna często wybierają tę opcję.

• Wydłużenie: Ze względu na blokadę, tłoczysko jest dłuższe niż w standardowych modelach. Producent może stosować twardsze stopy lub dodatkowe zabiegi hartowania miejsc, w których mocuje się lock unit.

4. Szpilki i nakrętki mocujące pokrywy

W siłownikach kształtowych bywa, że zewnętrzne tie-rods (szpilki) nie są konieczne, bo konstrukcja trzyma się poprzez tuleję i pokrywy. Jednak w niektórych wariantach — szczególnie przy długich skokach — występują wewnętrzne łączniki (śruby) utrzymujące pokrywy. Materiał:

• Stal o wysokiej wytrzymałości (np. klasy 8.8 lub 10.9).

• Powłoka antykorozyjna (ocynk, pasywacja).

• Nakrętki samo-kontrujące: zapobiegają luzowaniu w warunkach drgań.

5. Uszczelnienia

• NBR/PU: standard do +80°C, doskonała odporność na oleje, smary.

• VITON (FKM): praca w temperaturze do +150°C i przy agresywnych substancjach chemicznych.

• Pierścienie prowadzące: zapobiegają bezpośredniemu tarciu metalu o metal, utrzymują tłok w osi, minimalizują zużycie.

• Zgarniacz: umieszczony w przedniej pokrywie, usuwa brud z tłoczyska podczas wsuwu/wyzwu.

6. Blokada tłoczyska (moduł zewnętrzny)

Choć sama blokada nie jest integralną częścią siłownika, warto omówić jej typowe materiały:

• Korpus blokady: stal lub aluminium, w zależności od siły zacisku i środowiska.

• Elementy zaciskowe: stal hartowana o podwyższonej twardości, odporna na zużycie przy wielokrotnym zaciskaniu na tłoczysku.

• Sprężyny: w niektórych blokadach występują sprężyny zapewniające automatyczne zaciskanie w przypadku zaniku ciśnienia (fail-safe).

7. Powłoki ochronne i specjalne wykończenia

• Anodowanie twarde (hard anodizing) – jeszcze wyższa odporność na ścieranie niż przy standardowej warstwie.

• PTFE (teflon) – w branżach, gdzie kleistość substancji jest wysoka, by zapobiec przywieraniu do wnętrza korpusu.

• Lakierowanie proszkowe: czasem stosowane na zewnętrzną powierzchnię pokryw, aby zabezpieczyć je przed czynnikami atmosferycznymi.

8. Odporność na korozję

• Stop aluminium i anodowanie**: klucz do zminimalizowania rdzewienia.

• Części stalowe: chromowanie, ocynk lub nierdzewka.

• O-ringi (NBR, FKM) – odpowiednie do pracy z mgłą olejową i w wilgotnym środowisku.

• Szpilki: ocynk lub nierdzewne – w zależności od wymagań strefy roboczej.

9. Odporność na temperaturę

• Do +80°C: standardowe materiały aluminium, uszczelnienia NBR/PU.

• Do +150°C: tłoczysko w stali nierdzewnej lub węglowej z powłoką, uszczelnienia VITON, łożyska i zgarniacze z materiałów wysokotemperaturowych.

• Niższe temperatury (poniżej -20°C): elastomery o specjalnych właściwościach, często osobno zamawiane.

10. Tolerancje wymiarowe

Norma ISO 15552/ISO 6431 określa dopuszczalne odchyłki co do średnicy tłoka, rozstawu otworów montażowych, itp. Producenci zwykle trzymają się tolerancji h9/h11 dla średnicy tłoka, co zapewnia właściwe pasowanie uszczelnień.

11. Montaż czujników

Tuleja kształtowa często posiada rowki boczne, w których montuje się czujniki reed lub hallotronowe. Dzięki nim można w dowolnym miejscu ustawić punkt detekcji położenia tłoka. Materiał sensora zwykle jest dopasowany do aluminium (np. obudowa z tworzywa, montaż na śrubce dociskowej).

12. Dostępność części zamiennych

W siłownikach standardu ISO, w tym [016PB], poszczególne elementy (pierścienie, uszczelki, tłoczyska) są łatwo wymienialne. Producent oferuje pakiety naprawcze (seal kit), co wydłuża cykl życia urządzenia i obniża koszty eksploatacji. W razie uszkodzenia tulei kształtowej da się ją wymienić, choć w praktyce jest to rzadkie.

13. Proekologiczne aspekty

Aluminium i stal to materiały, które można recyklingować. Dłuższa żywotność siłownika (dzięki solidnym materiałom) oznacza mniejszą częstotliwość wymian, a więc redukcję odpadów. W dobie zielonej transformacji ten czynnik bywa coraz bardziej doceniany.

14. Wytrzymałość mechaniczna

Wydłużony tłoczysko narażone jest na wyższe momenty gnące, stąd w konstrukcji uwzględnia się odpowiednią średnicę rdzenia tłoka czy rodzaj stali. Przy dużych skokach i obciążeniach bocznych zaleca się stosowanie osobnych prowadnic, aby zmniejszyć ryzyko wygięcia.

15. Przepisy i normy bezpieczeństwa

W Europie urządzenia z elementami bezpieczeństwa muszą spełniać wymagania Dyrektywy Maszynowej. Sam siłownik [016PB] jest komponentem, a projektant maszyny odpowiada za całość. Należy jednak mieć pewność, że materiały (głównie w strefach spożywczych) mają atesty dopuszczające do kontaktu z żywnością.

16. Budowa hybrydowa

Niektórzy producenci oferują siłowniki łączące w sobie cechy kształtowe i tie-rod (zwłaszcza w wyższych średnicach, typu D160 czy D200). To daje większą wytrzymałość, choć w segmencie D32–D125 raczej wystarcza konstrukcja kształtowa.

17. Estetyka i design

Choć w branży przemysłowej walory estetyczne są drugorzędne, to tuleja kształtowa uchodzi za bardziej „nowoczesną” i łatwiejszą w utrzymaniu czystości niż zewnętrzne szpilki. Gładki korpus ułatwiamycie i dezynfekcję (np. w przemyśle spożywczym), minimalizując zakamarki dla bakterii.

18. Trwałość uszczelnień przy wydłużonym tłoczysku

Wydłużone tłoczysko oznacza, że przy każdym cyklu uszczelnienia przebywają dłuższą drogę. Aby zapobiec przyspieszonemu zużyciu, stosuje się:

• Wzmocnione pierścienie prowadzące,

• Zgarniacze z lepszych materiałów (np. poliuretan z dodatkiem teflonu),

• Smar specjalistyczny w rowkach tłoka, by zredukować tarcie.

Prawidłowy montaż siłowników pneumatycznych ISO 15552/ISO 6431 z wydłużonym tłoczyskiem [016PB] i tuleją kształtową, przeznaczonych do współpracy z mechaniczną blokadą tłoczyska, jest kluczowy dla uzyskania bezpieczeństwa, długiej żywotności oraz niezawodnej pracy układu. Poniższa instrukcja prezentuje krok po kroku, jak postępować, by zapewnić optymalne funkcjonowanie siłownika i uniknąć niepożądanych awarii.

1. Przygotowanie

• Weryfikacja dostarczonego sprzętu: sprawdź, czy model siłownika i ewentualna blokada zgadzają się z zamówieniem (średnica, skok, rodzaj uszczelnień, wydłużenie tłoczyska).

• Przygotuj stanowisko: usuń zanieczyszczenia, opiłki, smary z miejsca montażu. Zadbanie o czystość to podstawa, bo drobiny mogą uszkodzić uszczelnienia.

• Narzędzia: klucz dynamometryczny, wkrętaki, szczeliwo (np. pasta lub taśma teflonowa), klucze do montażu mechanizmu blokującego.

2. Montaż mechaniczny siłownika

• Wybór uchwytów: siłowniki w standardzie ISO 15552 mają określone punkty mocowania. Upewnij się, że uchwyt (łapy boczne, kołnierz czołowy, wahliwe) jest odpowiedni dla obciążenia i kierunku pracy.

• Wyosiowanie: umieść siłownik w takiej pozycji, by tłoczysko poruszało się w jednej linii z elementem napędzanym (np. ramię maszyny). Każde odchylenie wprowadza siły boczne, groźne dla łożysk i uszczelnień.

• Dokręcanie śrub: stosuj wartości momentu zalecane przez producenta. Zbyt duży moment może uszkodzić gwinty w pokrywie aluminiowej, za mały – grozi luzowaniem wibracyjnym.

3. Instalacja blokady tłoczyska

• Sprawdź oznaczenie: np. 10.037F, 10.037H – każda blokada przeznaczona jest do konkretnego wydłużenia tłoczyska.

• Montaż: przykręć moduł blokujący do konstrukcji maszyny, tak by wydłużony odcinek tłoczyska wchodził w szczęki/kanał blokady. Zachowaj współosiowość, by uniknąć zacinania się.

• Test docisku: wiele blokad wymaga regulacji zacisku sprężyn, by właściwie trzymała tłoczysko. Sprawdź, czy w stanie zamkniętym siłownik faktycznie się nie porusza.

4. Podłączenie pneumatyki

• Gwint przyłączy: dopasuj złączki (np. G1/4, G3/8) i upewnij się, że stosujesz odpowiednią ilość szczeliwa do gwintu. Nadmiar taśmy teflonowej może wpaść do układu.

• Filtracja: zaleca się filtr 10 µm oraz stabilizator ciśnienia. Niedopuszczalne jest tłoczenie powietrza zanieczyszczonego wodą czy olejem bez uprzedniej obróbki, ponieważ skraca to żywotność uszczelnień.

• Sprawdź przewody: czy nie są zgięte, zablokowane. Ciśnienie nominalne zwykle do 10 bar, jednak popularnie 6–7 bar wystarcza do większości aplikacji.

5. Pierwsze uruchomienie

• Zredukowane ciśnienie: zacznij od 2–3 bar, aby wykonać test płynności ruchu i szczelności. Obserwuj, czy nie ma wycieków w pokrywach i złączkach.

• Amortyzacja: wkręć/wykręć śruby dławikowe, by uzyskać miękkie wyhamowanie tłoczyska w końcowych pozycjach. Unikniesz wstrząsów i hałasu.

• Stopniowe zwiększanie: zbliż się do docelowego ciśnienia roboczego (np. 6 bar), ponownie sprawdź zachowanie blokady – czy nie blokuje się przypadkowo bądź nie przeszkadza w pracy siłownika.

6. Test mechanicznej blokady

• Zatrzymanie maszyny: wyłącz zawór doprowadzający powietrze, obserwuj, czy tłoczysko nie przemieszcza się pod wpływem obciążenia. Blokada powinna natychmiast zadziałać i utrzymać wał w miejscu.

• Manualne odblokowanie: w niektórych systemach, aby zwolnić blokadę, trzeba doprowadzić sprężone powietrze do specjalnego kanału w mechanizmie lub wcisnąć dźwignię zwalniającą.

• Sprawdzenie czujników: jeżeli w blokadzie są wbudowane sensory wykrywania „zablokowany/odblokowany”, przetestuj sygnały w sterowniku PLC.

7. Bezpieczeństwo i BHP

• Lockout/Tagout: w trakcie prac serwisowych zablokuj zawory powietrza, by uniemożliwić przypadkowe wysterowanie siłownika.

• Ostrzeżenia: poinformuj operatorów, że siłownik z blokadą wymaga odblokowania przed ponownym uruchomieniem.

• Uważaj na elementy ruchome: długie tłoczysko może wystawać poza standardowy obrys urządzenia; zabezpiecz strefę pracy.

8. Konserwacja regularna

• Czyszczenie tłoczyska: usuń pył i smary z odsłoniętej części, by zgarniacz i uszczelki nie zużywały się przy każdym cyklu.

• Inspekcja blokady: co pewien czas sprawdzaj, czy elementy blokujące (szczęki, kołki) nie są skorodowane i działają płynnie. Smaruj je zgodnie z zaleceniami producenta.

• Wymiana uszczelnień: jeśli pojawiają się wycieki powietrza, najpewniej uszczelnienie tłoka lub tłoczyska wymaga wymiany. Zestawy naprawcze (seal kits) są powszechnie dostępne.

9. Rozwiązywanie typowych problemów

• Siłownik nie blokuje się: możliwe, że mechanizm blokady jest niewłaściwie wyregulowany lub uszkodzony. Sprawdź sprężynę, szczęki.

• Trudności z odblokowaniem: upewnij się, że ciśnienie zwalniające jest doprowadzone lub dźwignia jest w pełni przesunięta.

• Wycieki powietrza: przejrzyj uszczelki pokryw, przyłącza gwintowe, ewentualnie uszczelnienia amortyzacji.

• Opóźniona reakcja: zbyt długie przewody lub zbyt mały przekrój węża prowadzą do spadku ciśnienia i wolniejszego ruchu. Dostosuj zawory dławikowe.

10. Ewentualne modyfikacje

• Zmiana typu uszczelnień: w razie przejścia do środowiska o wyższej temperaturze można zamówić kit VITON.

• Przedłużenie lub skrócenie wydłużonego tłoczyska: takie operacje są zwykle niemożliwe w warunkach użytkownika – należy skonsultować się z producentem.

• Dokładanie czujników: w tulei kształtowej można w każdej chwili zamontować czujniki magnetyczne, by kontrolować położenie.

11. Sposób zamawiania

• Określenie wymagań: typ siłownika (z blokadą), średnica, skok, rodzaj uszczelnień, czy potrzebne jest tłoczysko nierdzewne.

• Porównanie modeli: w katalogach producenta znajdziesz różnice w wydłużeniu tłoczyska (+60, +70, +90 mm) i rodzajach blokady (10.037E, F, G...).

• Specyfikacja: ustalenie ciśnienia roboczego, temperatury, stylu montażu (łapy, kołnierz, wahliwy).

• Zamówienie i potwierdzenie: wypełnienie formularza, otrzymanie potwierdzenia terminu dostawy, płatność, ewentualne konsultacje techniczne.

12. Test końcowy i ocena

Po zamontowaniu warto wdrożyć kilkadziesiąt cykli testowych, obejmujących normalne działanie siłownika, a także symulację zaniku powietrza i zadziałania blokady. Obserwuj, czy nie występuje nadmierny hałas, wibracje lub ocieranie. Zweryfikuj stabilność pozycji w stanie zablokowanym.

13. Eksploatacja w ekstremalnych warunkach

• Wysoka temperatura: sprawdź, czy w pobliżu pieców czy spawarek istnieje ryzyko przekraczania +80°C. Jeśli tak, koniecznie uszczelnienia VITON, a czasem odrębne chłodzenie.

• Niskie temperatury: poniżej -20°C gumowe elementy mogą twardnieć. Producent może zalecić uszczelnienia specjalne (np. EPDM).

• Środowisko zapylone: intensywnie czyść tłoczysko, rozważ montaż dodatkowego zgarniacza lub maskownicy.

14. Rola dokumentacji

• Instrukcje producenta: zawsze zapoznaj się z dedykowanym podręcznikiem instalacji.

• Rysunki CAD: ułatwiają projektowanie w oprogramowaniu inżynierskim.

• Certyfikaty: w branży spożywczej lub ATEX sprawdź, czy dany wariant siłownika/ blokady ma niezbędne dopuszczenia.

15. Współpraca z systemem sterowania

• Zawory: do sterowania kierunkiem przepływu powietrza (5/2, 5/3), a także bezpieczeństwa (np. zawory odcinające w razie alarmu).

• Czujniki: reed/hall wykrywające pozycje krańcowe, ewentualnie czujnik potwierdzenia blokady.

• Sterownik PLC: program może uwzględniać sekwencję – np. dozwolenie startu linii dopiero po sygnale “blokada odblokowana”.

16. Montaż w pionie

Zwróć uwagę na siły grawitacji. W pionowych aplikacjach siłownik z wydłużonym tłoczyskiem i blokadą bywa wręcz niezbędny, by zapobiec opadaniu ładunku w sytuacji braku ciśnienia. Zadbaj jednak o prowadnice boczne, jeśli obciążenie ma charakter asymetryczny.

17. Rozbudowana automatyka

Jeśli chcesz, by blokada załączała się i wyłączała zależnie od warunków (np. ciśnienie w siłowniku, położenie innego elementu) – wyposaż mechanizm w zawór sterujący. Rozważ też czujniki stykowe, potwierdzające stan zacisku.

18. Serwis gwarancyjny

Upewnij się, że montaż odbywa się zgodnie z wytycznymi producenta. Naruszenie warunków (np. przekroczenie ciśnienia, zły montaż, niewłaściwe smarowanie) może unieważnić gwarancję. Zachowaj dowody zakupu i ewentualną korespondencję z działem wsparcia.

19. Minimalizacja przestojów

Poprawnie zainstalowany siłownik [016PB] rzadko powoduje przestoje. Warto mieć jednak w zapasie zestaw uszczelnień i kluczowe elementy blokady, by w razie potrzeby szybko dokonać naprawy.

Poniżej zebraliśmy zestaw często zadawanych pytań (FAQ) dotyczących siłowników pneumatycznych ISO 15552/ISO 6431 z wydłużonym tłoczyskiem [AB][016PB] i tuleją kształtową, przystosowanych do montażu mechanicznej blokady tłoczyska. Krótkie, aktywne zdania ułatwiają przyswojenie informacji w duchu AEO.

Pytanie 1: Dlaczego potrzebuję siłownika z wydłużonym tłoczyskiem i blokadą?

Odpowiedź: Pozwala on zabezpieczyć maszynę w razie utraty ciśnienia. Mechaniczna blokada unieruchamia tłoczysko, co chroni ludzi i sprzęt przed niekontrolowanym ruchem.

Pytanie 2: Czy to standardowy siłownik ISO 15552/ISO 6431?

Odpowiedź: Tak, zachowuje normy wymiarowe i parametry montażowe ISO, ale ma dodatkowo wydłużone tłoczysko przystosowane do zamocowania blokady.

Pytanie 3: Jak dobrać odpowiednią długość wydłużenia?

Odpowiedź: Producent w katalogu określa dostępne wartości (np. +60 mm, +90 mm, +110 mm, +140 mm). Wybór zależy od typu blokady i ilości miejsca w maszynie. Sprawdź też wymagania co do siły trzymania.

Pytanie 4: Czy mechanizm blokady wchodzi w skład zestawu?

Odpowiedź: Zwykle nie. Blokada to osobny moduł (np. 10.037E, 10.037F). Sam siłownik ma jedynie wydłużone tłoczysko, by ową blokadę można było zamontować.

Pytanie 5: Czy takie siłowniki działają tylko pionowo?

Odpowiedź: Nie, można je zainstalować w dowolnej orientacji – pion, poziom, skos. Blokada chroni przed ruchem niezależnie od kierunku obciążenia.

Pytanie 6: Na co zwrócić uwagę przy montażu blokady?

Odpowiedź: Najważniejsze jest współosiowanie z tłoczyskiem, odpowiednia regulacja zacisku i upewnienie się, że nic nie koliduje z mechanizmem w trakcie pracy siłownika.

Pytanie 7: Czy siłownik z blokadą wymaga silniejszej konstrukcji maszyny?

Odpowiedź: Często tak, bo w razie zablokowania może występować duża siła docisku. Maszyna powinna być zaprojektowana, by przejąć te obciążenia.

Pytanie 8: Jak szybko mogę wymienić uszczelnienia?

Odpowiedź: W modelach ISO 15552/ISO 6431 proces jest dość prosty. Zdemontuj pokrywę, wyjmij tłok, załóż nowe pierścienie i oringi z zestawu naprawczego. Zwykle trwa to kilkanaście–kilkadziesiąt minut.

Pytanie 9: Czy istnieją ograniczenia co do ciśnienia roboczego?

Odpowiedź: Maksymalnie 10 bar. Przekraczanie tej wartości grozi uszkodzeniem uszczelnień i niebezpiecznymi sytuacjami.

Pytanie 10: Co z temperaturą powyżej +80°C?

Odpowiedź: Trzeba wybrać wariant z uszczelnieniami VITON (FKM). Pozwala to na bezpieczną pracę do około +150°C. Tłoczysko i korpus też muszą być przystosowane do takich warunków.

Pytanie 11: Czy można stosować powietrze smarowane olejem?

Odpowiedź: Tak. Pamiętaj jednak, że wprowadzenie mgły olejowej wymaga utrzymania jej ciągle. Inaczej dochodzi do wypłukiwania smarów fabrycznych z uszczelnień.

Pytanie 12: Jak zareaguje siłownik, gdy spadnie ciśnienie z 6 bar do 0 bar, a blokada jest w trybie automatycznym?

Odpowiedź: Blokada mechaniczna (fail-safe) zwykle zadziała i natychmiast unieruchomi tłoczysko w aktualnej pozycji. To klucz dla bezpieczeństwa procesu.

Pytanie 13: Czy można zamontować czujniki stanu blokady?

Odpowiedź: Wiele mechanizmów blokujących ma gniazda na czujnik potwierdzający „zablokowano/odblokowano”. To cenny sygnał dla PLC. Trzeba sprawdzić w dokumentacji lock unitu.

Pytanie 14: W jakich branżach najczęściej widuje się te siłowniki?

Odpowiedź: W motoryzacji, przemyśle spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym, liniach montażowych, branży robotycznej – wszędzie tam, gdzie bezpieczeństwo i stabilność pozycji są kluczowe.

Pytanie 15: Czy zablokowane tłoczysko mogę cofnięć ręcznie?

Odpowiedź: Nie. W tym tkwi sens blokady – mechaniczna zapora nie pozwala na przesunięcie, dopóki nie zostanie zwolniona (np. przez doprowadzenie powietrza do kanału odblokowującego lub poluzowanie dźwigni).

Pytanie 16: Jak zachowuje się amortyzacja przy wydłużonym tłoczysku?

Odpowiedź: Działa standardowo, bo dotyczy końcowych faz ruchu tłoka wewnątrz tulei. Wydłużona część wału nie wpływa na mechanizm dławików w pokrywach.

Pytanie 17: Czy w poziomej instalacji blokada również ma sens?

Odpowiedź: Tak, choć grawitacja nie jest tu głównym zagrożeniem, mechaniczne unieruchomienie zapobiega przemieszczaniu się stołów, chwytaków, zasuw – np. w razie wstrząsów.

Pytanie 18: Czy występują problemy z drganiami w rejonie blokady?

Odpowiedź: Jeśli siłownik i lock unit są starannie wyosiowane, drgania nie będą nadmierne. Warto jednak unikać obciążeń poprzecznych i pamiętać o prowadnicach, gdy to konieczne.

Pytanie 19: Co gdy muszę całkowicie zmienić długość skoku?

Odpowiedź: W większości przypadków musisz kupić nowy siłownik. Modyfikacja skoku i wydłużenia wymaga ingerencji w konstrukcję (tłoczysko, tuleja).