Trójniki

1. Ogólna charakterystyka kategorii

Armatura gwintowana to podstawa nowoczesnych instalacji wodnych, pneumatycznych i hydraulicznych. W obrębie tej grupy trójniki stanowią elementy rozdzielające strumień medium na dwa lub trzy kierunki. Marka CPP PREMA dostarcza komplet rozwiązań trójnikowych dopasowanych do różnych potrzeb:

• Trójniki gwintowane typu kostka WZW – wykonane z lekkiego aluminium, seria 60.0157.

• Trójniki typu T W WZW – mosiądz niklowany, seria 80.0201.

• Trójniki typu T WZW – mosiądz niklowany, dostępne w trzech wariantach wymiarowych: 80.0305, 80.0304, 80.0307.

• Trójniki typu T ZZW – mosiądz niklowany, seria 80.0202, z uszczelnieniem stożkowym.

• Trójniki typu Y W WZW – mosiądz niklowany, seria 80.0207, o łagodnym kącie rozgałęzienia.

Każda seria ma inne przeznaczenie. Każdy trójnik powstał w oparciu o rygorystyczne normy jakościowe i potrzeby rynku.

2. Trójniki typu kostka WZW, aluminium, seria 60.0157

Te trójniki wyróżnia lekkość i odporność metalu. Korpus z anodowanego aluminium zapewnia bardzo niski ciężar oraz doskonałą wytrzymałość na korozję atmosferyczną. Element „kostka” oznacza kształt prostopadłościenny, gdzie trzy gwinty umieszczono na trzech przyległych ściankach. Dzięki temu montaż wygląda estetycznie, a przewody biegną prostopadle względem siebie.

• Konstrukcja: prosta bryła, bez zaokrągleń.

• Gwinty: wewnętrzne GW lub zewnętrzne GZ, zgodnie z ISO 228-1.

• Powłoka: anodowanie TU5, grubość ok. 10 µm.

• Zastosowania: lekka pneumatyka, instalacje pomiarowe, systemy klimatyzacyjne.

3. Trójniki typu T W WZW, mosiądz niklowany, seria 80.0201

Klasyczne trójniki w układzie litery T. Do korpusu wprowadzono gwint wewnętrzny i dwa boczne odgałęzienia. Mosiądz OT 58 galwanicznie niklowany gwarantuje doskonałą szczelność i trwałość. Tę serię stosuje się tam, gdzie ważna jest prostota rozgałęzienia i szybki montaż.

• Kształt: litera T, symetryczne odgałęzienia.

• Gwinty: GW i GZ, walcowe, uszczelniane taśmą PTFE.

• Powłoka: nikiel ≥ 8 µm, połysk.

• Zastosowania: armatura wodna, smarownice, linie chłodnicze.

4. Trójniki typu T WZW, mosiądz niklowany, serie 80.0305, 80.0304, 80.0307

Te trzy warianty różnią się rozmiarami gwintów i wymiarami korpusu. Wszystkie zachowują kształt T i identyczny sposób montażu. Dzięki temu projektant instalacji dobiera odpowiedni model do wymaganego przepływu i ciśnienia.

• Nr 80.0305: gwinty G1/8, kompaktowe wymiary, masa ok. 0,04 kg.

• Nr 80.0304: gwinty G1/4, uniwersalny rozmiar do małych instalacji wodnych i pneumatycznych.

• Nr 80.0307: gwinty G3/8, przeznaczony do większych przepływów powietrza i cieczy.

5. Trójniki typu T ZZW, mosiądz niklowany, seria 80.0202

Wersja z gwintem stożkowym (ZZW) wymaga uszczelnienia stożkowego, np. pastą anaerobową. Uszczelnienie stożkowe zapewnia szczelność bez dodatkowych elementów. Kształt T i mosiężny korpus niklowany pozostają bez zmian.

• Gwint: stożkowy ISO 7-1, GZ.

• Uszczelnienie: w gwincie stożkowym.

• Zastosowania: instalacje gazowe, wymaga się certyfikatów szczelności.

6. Trójniki typu Y W WZW, mosiądz niklowany, seria 80.0207

Kształt litery Y to delikatne rozgałęzienie pod kątem 30°. Konstrukcja usuwa turbulencje i zmniejsza spadki ciśnienia. Idealne do precyzyjnych instalacji pneumatycznych i wodnych.

• Kąt rozgałęzienia: 30°.

• Przepływ: równomierny w obu odnogach.

• Zastosowania: układy chłodzenia, systemy nawadniania, linie dozujące.

1. Zastosowania ogólne

Trójniki gwintowane CPP PREMA to elementy kluczowe w każdej instalacji rurowej. Rozdzielają strumień medium. Łączą trzy odcinki przewodów. Umożliwiają elastyczne projektowanie sieci. Można je łączyć z rurami stalowymi, miedzianymi, plastikowymi. Montaż odbywa się za pomocą standardowych narzędzi. Każdy trójnik jest uniwersalny i łatwy w obsłudze.

2. Pneumatyka przemysłowa

W systemach sprężonego powietrza trójniki dzielą dopływ do siłowników, narzędzi i zaworów. Trójniki Y WZW zmniejszają straty ciśnienia. Trójniki T zapewniają proste odgałęzienie. Trójniki kostka używa się przy punktach pomiarowych. Wszystkie gwinty są uszczelniane taśmą PTFE lub pastą. Daje to pewność szczelności. Trójniki mosiężne wytrzymują wstrząsy. Aluminum kostka zmniejsza masę i bezpiecznie łączy lekkie elementy.

3. Instalacje wodne i chłodnicze

Trójniki T WZW i Y WZW stosuje się w obiegach wody chłodzącej i systemach klimatyzacji. Rozgałęziają przewody do chłodnic, wymienników i odbiorników. Każdy trójnik wytrzymuje 15 bar ciśnienia przy –18…+70 °C. Aluminium kostka sprawdzi się w instalacjach mobilnych. Mosiądz niklowany zachowuje higieniczną powierzchnię. Ułatwia czyszczenie. Woda pitna nie wpływa na korozję.

4. Instalacje hydrauliczne

Choć trójniki CPP PREMA nie są przeznaczone do skrajnie wysokich ciśnień, do 15 bar sprawdzają się w lekkiej hydraulice. Rozdzielają olej do siłowników i przekładni. Mosiądz niklowany znosi kontakt z olejami lekkimi i smarami. Trójniki stożkowe ZZW dają pewne uszczelnienie przy olejach agresywnych. Do smarownic automatycznych pasują wszystkie warianty.

5. Systemy nawadniania i spryskiwaczy

W ogrodnictwie i rolnictwie elementy kostka i trójniki Y WZW ułatwiają rozgałęzianie linii kroplujących. Aluminiowy korpus nie rdzewieje na zewnątrz. Korpusy mosiężne wytrzymują UV i drgania. Zraszacze, mikro-spryskiwacze, linie nawozowe – wszystkie łączniki pasują standardowe gwinty. Montaż odbywa się szybko, bez specjalnych narzędzi.

6. Laboratoria i aparatura przemysłowa

Precyzyjne dozowanie cieczy i gazów wymaga stabilnego rozgałęzienia. Trójniki Y WZW minimalizują straty i turbulencje. Trójniki T i kostka umożliwiają szybkie zmiany konfiguracji linii pomiarowych. Korpus niklowany to czysta powierzchnia. Woda dejonizowana i gazy analityczne nie powodują degradacji.

7. Przemysł spożywczy i farmaceutyczny

Higieniczne warunki wymagają gładkich, łatwych do czyszczenia powierzchni. Niklowany mosiądz i anodowane aluminium spełniają normy. Trójniki stosuje się w systemach dozujących, myjkach CIP i liniach napełniających. Każdy trójnik można poddać sterylizacji w temperaturze do 70 °C.

1. Ciśnienie robocze

Produkty serii 60.0157, 80.0201, 80.0305, 80.0304, 80.0307, 80.0202 i 80.0207 pracują przy maksymalnym ciśnieniu 15 bar. To poziom odpowiadający standardowym instalacjom pneumatycznym i hydraulicznym niskociśnieniowym. Przekraczać go nie wolno – grozi uszkodzeniem gwintów i przeciekami.

2. Zakres temperatur pracy

• Minimalna temperatura: –18 °C.

• Maksymalna temperatura: +70 °C.
  Zakres obejmuje warunki zewnętrzne i wewnętrzne, wahania temperaturowe podczas pracy maszyn i urządzeń. Nie stosować do mediów o temperaturze wyższej niż +70 °C – dla pary wodnej czy olejów gorących potrzebne są trójniki z innych stopów.

3. Kompatybilne media

Trójniki CPP PREMA dopuszczają przepływ:

• Sprężonego powietrza.

• Gazu niewybuchowego (np. azot, argon).

• Wody pitnej i użytkowej.

• Olejów lekkich i smarów (lepkość do 46 cSt).

• Cieczy o niskiej agresywności chemicznej (pH 4–9).

Nie należy łączyć trójników z kwasami stężonymi (> 5 %), ługami silnymi (> 2 % NaOH) ani rozpuszczalnikami organicznymi.

4. Materiał korpusu i powłoki

• Seria 60.0157 – korpus z aluminium serii 6061; anodowanie TU5 minimalizuje utlenianie.

• Serie 80.0xxx – korpus z mosiądzu OT 58; powłoka niklowa galwaniczna ≥ 8 µm.

• Gwinty: wewnętrzne GW lub zewnętrzne GZ, walcowe ISO 228-1 lub stożkowe ZZW ISO 7-1.

5. Wymiary gwintów, kluczy i mas

• Kostka WZW 60.0157: gwinty do G1/4, wymiary 25×25×25 mm, klucz 17 mm, masa ok. 0,06 kg.

• T W WZW 80.0201: gwinty G1/8–G1/2, długości korpusu od 8 mm do 14 mm, klucze 14–26 mm, masa 0,05–0,12 kg.

• T WZW 80.0305,04,07: gwinty kolejno G1/8, G1/4, G3/8; wymiary korpusu 8–11 mm, klucze 14,17,22 mm, masy 0,04–0,09 kg.

• T ZZW 80.0202: podobne do 80.0201, lecz z gwintem stożkowym; klucze 14–26 mm.

• Y W WZW 80.0207: gwinty G1/8–G1/2; korpus do osi bocznej 8–14 mm; klucze 14–26 mm; masy 0,05–0,12 kg.

6. Tolerancje i normy

• Tolerancja wymiarów: ± 0,1 mm.

• Normy materiałowe: PN-EN 12164, PN-EN 1982 dla mosiądzu; PN-EN 755 dla aluminium.

• Normy gwintów: ISO 228-1 (BSPP), ISO 7-1 (BSPT).

• Certyfikaty: CE, WRAS (na życzenie), KIWA, ACS.

7. Bezpieczeństwo i wytrzymałość

• Test hydrostatyczny: 1,5× ciśnienie nominalne (22,5 bar) przez 5 min.

• Test powłoki: adhezja i grubość (X-RF).

• Test nieszczelności: detektor wycieków gazu lub roztwór mydlany.

1. Wprowadzenie do materiałów

Materiały, z których wykonaliśmy trójniki CPP PREMA, stanowią trzon ich niezawodności. Dobór odpowiedniego stopu oraz proces obróbki powierzchniowej wpływają na wytrzymałość, odporność korozyjną i żywotność. Znamy potrzeby przemysłu, dlatego używamy tylko certyfikowanych surowców. Każdy element spełnia rygorystyczne normy i zalecenia branżowe.

2. Aluminium anodowane – seria 60.0157

Aluminium serii 6061 to stop o doskonałej relacji wytrzymałości do masy. Wykonaliśmy korpusy trójników typu kostka WZW z tego materiału.

• Skład stopu: miedź 0,4–0,8 %, magnez 0,8–1,2 %, krzem 0,4–0,8 %, pozostałe domieszki śladowe.

• Właściwości mechaniczne: wytrzymałość na rozciąganie 240–290 MPa, twardość 95–105 HB.

• Obróbka: frezowanie CNC z dokładnością ±0,05 mm, bez zadziorów.

• Anodowanie TU5: grubość warstwy tlenku 10–15 µm. Zapewnia ochronę przed korozją atmosferyczną i zarysowaniami.

Aluminium świetnie przewodzi ciepło. Korpus trójnika szybko wyrównuje temperaturę medium z otoczeniem. To zaleta w szybkich systemach chłodzenia. Lekkość korpusu obniża obciążenie przewodów i wsporników.

3. Mosiądz niklowany – serie 80.0xxx

W trójnikach typu T i Y zastosowaliśmy mosiądz OT 58, znany też jako CW617N. Stop zawiera 58–63 % miedzi oraz resztę cynku.

• Wytrzymałość: 360–410 MPa.

• Twardość: 100–130 HB.

• Ciągliwość: wydłużenie przy zerwaniu 15–25 %.

• Odporność na korozję: naturalna, w kontakcie z wodą pitną.

Do korpusów stosujemy niklowanie galwaniczne.

Proces obejmuje:

1. Odtłuszczanie – chemia alkaliczna.

2. Aktywacja – kwasy do usuwania tlenków.

3. Kąpiel – roztwór soli niklu przy 50 °C.

4. Kontrola – grubość min. 8 µm.

5. Passywacja – stabilizacja powłoki.

Nikiel zabezpiecza mosiądz przed korozją elektrochemiczną. Zapobiega ciemnieniu i utracie połysku. Powłoka ma mikrostrukturę, co utrudnia przywieranie osadów i kamienia. Higiena instalacji rośnie, a czyszczenie staje się prostsze.

4. Uszczelnienia i elementy dodatkowe

Choć gwinty są precyzyjnie wykonane, stosujemy dodatkowe uszczelniacze:

• Taśma PTFE
  Nakładamy 3–5 warstw. Teflon poprawia szczelność połączenia. Nie zmienia średnicy wewnętrznej przewodu. Odpiera wilgoć i chemikalia.

• Pasty anaerobowe
  Alternatywa do PTFE. Tworzą elastyczną złączkę. Dobrze sprawdzają się w gwintach stożkowych ZZW.

• Uszczelki metalowo-gumowe
  W zestawach opcjonalnych. Zapewniają szczelność przy drganiach i zmianach temperatury. Certyfikowane do wody pitnej (WRAS, ACS).

Poszczególne serie trójników współpracują z różnymi uszczelniaczami. Kostka WZW 60.0157 często montuje się z pastą PTFE. Trójniki stożkowe ZZW muszą używać pasty anaerobowej. Trójniki typu Y i T WZW działają bez dodatkowych uszczelek, ale dla pewności montażu rekomendujemy PTFE.

5. Kontrola jakości surowców

Surowce trafiają do nas od zaufanych hut i dostawców. Każda partia mosiądzu i aluminium przechodzi odbiory:

• Analiza składu – spektrometria.

• Badanie mechaniczne – próby rozciągania i twardości.

• Badanie chemiczne – sprawdzanie zanieczyszczeń.

• Testy mikroskopowe – analiza struktury krystalicznej.

Dopiero gdy surowiec zdobędzie akcept, trafia na produkcję. Dzięki temu mamy pewność, że każdy trójnik zachowuje parametry deklarowane w karcie technicznej.

6. Proces produkcji i obróbki

Produkcję zaczynamy od odlewu ciśnieniowego (mosiądz) lub wytłaczania (aluminium). Kolejne kroki to:

1. Obróbka CNC
   Frezowanie i toczenie gwintów. Dokładność ±0,03 mm.

2. Kontrola wtrysków / odlewów
   Odbiór elementów pod kątem pustek i porowatości.

3. Polerowanie
   Usuwanie zadziorów, gładzenie powierzchni.

4. Mycie
   Woda dejonizowana, suszenie w piecu.

5. Powłoka / niklowanie / anodowanie
   Zależnie od serii.

6. Końcowa kontrola
   Pomiar wymiarów, test szczelności.

7. Trwałość i wytrzymałość

Trójniki CPP PREMA wytrzymują długie lata pracy:

• Cykle montaż–demontaż: ponad 20 cykli bez utraty szczelności.

• Obciążenia mechaniczne: do 200 N osiowo.

• Testy zmęczeniowe: nie wykazują pęknięć po 10 000 cyklach ciśnieniowych.

1. Przygotowanie narzędzi i miejsca pracy

Zanim rozpoczniesz montaż:

1. Zgromadź narzędzia: klucze płaskie (14, 17, 22, 26 mm), taśmę PTFE, szczotkę drucianą, rozpuszczalnik, pastę anaerobową (dla ZZW).

2. Przygotuj miejsce: oczyść przestrzeń roboczą. Usuń pył, wilgoć i zanieczyszczenia.

3. Zabezpiecz instalację: odetnij dopływ medium. Opróżnij przewody.

Dobre warunki pracy gwarantują precyzję i bezpieczeństwo.

2. Wstępna obróbka gwintów

Przed montażem gwintów wykonaj:

1. Czyszczenie: szczotką drucianą lub nylonową usuń stare uszczelniacze.

2. Odtłuszczanie: preparatem na bazie alkoholu. Usuń olej i smary.

3. Suszenie: sprężonym powietrzem lub czystą szmatką.

Czyste gwinty zapewniają optymalne uszczelnienie.

3. Aplikacja uszczelniacza

W zależności od serii:

• WZW (gwint walcowy): użyj taśmy PTFE. Owiń gwint 3–5 razy zgodnie z kierunkiem nacięcia gwintu.

• ZZW (gwint stożkowy): zastosuj pastę anaerobową. Nałóż cienką warstwę na gwint stożkowy.

Rozprowadzając uszczelniacz, kontroluj, by nie wpadł do wnętrza korpusu.

4. Montaż wstępny

1. Wkręcanie ręczne
   Wprowadź trójnik w przyłącze gwintowane. Ręcznie dokręć do momentu wyczucia oporu.

2. Ustawienie orientacji
   Dostosuj położenie trójnika względem instalacji. Upewnij się, że odgałęzienia są skierowane prawidłowo.

5. Dokręcenie kluczem

1. Dobór klucza
   Wybierz rozmiar SW odpowiadający serii i gwintowi.

2. Moment dokręcenia
   Dokręć o 1 pełny obrót lub o 1,5 obrotu od momentu ręcznego dokręcenia.

3. Unikanie over-torque
   Nie używaj nadmiernej siły. Zbyt silne dokręcenie może uszkodzić gwint i powłokę.

6. Kontrola i test szczelności

Po montażu:

1. Test hydrostatyczny
   Wypełnij instalację wodą. Podnieś ciśnienie do 15 bar. Utrzymaj 5 minut. Szukaj wycieków.

2. Test pneumatyczny
   Użyj sprężonego powietrza lub azotu. Ciśnienie 1,2× nominalne. Sprawdź szczelność za pomocą roztworu mydlano-wodnego lub detektora wycieków gazu.

Dokumentuj testy w protokole.

7. Korekta i ponowny montaż

Jeśli znajdziesz przeciek:

1. Odkręć trójnik.

2. Oczyść gwint.

3. Nałóż ponownie uszczelniacz.

4. Powtórz montaż i test.

8. Demontaż i serwis

Demontaż:

1. Odkręć kluczem – w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

2. Usuń pozostałości uszczelniacza.

3. Oceń stan gwintu – w razie uszkodzeń użyj gwintownika.

Serwis:

• Przegląd powłoki – co 6–12 miesięcy.

• Powtórna aplikacja PTFE lub pasty – przy każdym demontażu.

• Kontrola wymiarów – po kilkunastu cyklach montaż–demontaż.

1. Jak dobrać odpowiedni trójnik do instalacji?

Dobór zależy od:

• Średnicy przewodu.

• Wymaganego przepływu.

• Maksymalnego ciśnienia roboczego.

• Rodzaju medium (gaz, ciecz).

• Warunków pracy (temperatura, środowisko korozyjne).

Dla lekkich systemów pneumatycznych wybierz kostkę WZW 60.0157. Dla uniwersalnych zastosowań wodnych i powietrznych dobry będzie trójnik T WZW 80.0304. Przy potrzeby wysokiego przepływu stosuj 80.0201 lub 80.0207.

2. Czy mogę użyć trójnika Y w instalacji z olejem?

Tak. Trójnik Y W WZW 80.0207 wytrzymuje oleje lekkie do lepkości 46 cSt. Użyj pasty odpornej na oleje. Przeprowadź test szczelności pod ciśnieniem nominalnym.

3. Jakie uszczelniacze stosować w gwintach walcowych i stożkowych?

• Gwinty walcowe (WZW): taśma PTFE.

• Gwinty stożkowe (ZZW): pasta anaerobowa lub uszczelki metalowo-gumowe.

Teflon nie nadaje się do gwintów stożkowych, bo nie uszczelnia przy braku stożkowego dopasowania.

4. Czy trójniki CPP PREMA nadają się do wody pitnej?

Tak. Mosiądz OT 58 i aluminium 6061 są dopuszczone do kontaktu z wodą pitną. Użyj atestowanych uszczelnień. Zyskaj gwarancję higieny.

5. Jakie momenty dokręcenia stosować?

Dokręcenie kluczem:

• G1/8 (SW14): ok. 10–12 Nm.

• G1/4 (SW17): ok. 20–22 Nm.

• G3/8 (SW22): ok. 30–32 Nm.

• G1/2 (SW26): ok. 40–42 Nm.

Użyj klucza dynamometrycznego, by uniknąć over-torque.

6. Czy można stosować trójniki na zewnątrz?

Tak. Anodowane aluminium i niklowany mosiądz wytrzymują UV, wilgoć i zmienne temperatury. Regularnie czyść i kontroluj powłokę.

7. Jak przeprowadzić test szczelności?

1. Napełnij układ medium.

2. Zwiększ ciśnienie do nominalnego.

3. Obserwuj połączenia przez min. 5 min.

4. Spryskaj roztworem mydła. Pęcherzyki oznaczają wyciek.

Zanotuj wyniki w protokole.

8. Czy trójniki wytrzymają cykle montaż–demontaż?

Tak. Przeznaczone do 20 cykli montaż–demontaż. Po każdym demontażu oczyść gwinty i nałóż świeżą taśmę PTFE.

9. Jak magazynować trójniki CPP PREMA?

Przechowuj w suchym magazynie. Unikaj bezpośredniego kontaktu z wodą i agresywnymi substancjami. Trzymaj w oryginalnych opakowaniach. Zapewnij temperaturę 5–30 °C i wilgotność 40–60 %.

10. Gdzie mogę uzyskać dokumentację techniczną?

Skontaktuj się z działem wsparcia CPP PREMA. Podaj serię i numer katalogowy (np. 80.0207). Otrzymasz atesty, instrukcje i certyfikaty.

11. Czy potrzebuję specjalnych certyfikatów do instalacji gazowych?

Tak. Dla gazów palnych wymagane są certyfikaty CE i atesty gazowe. Seria ZZW 80.0202 jest dedykowana do instalacji gazowych.

12. Czy mogę użyć dwóch różnych trójników w jednej instalacji?

Możesz łączyć trójniki różnych serii. Zwróć uwagę na rodzaj gwintów (WZW vs ZZW) i stosuj odpowiednie uszczelniacze.

13. Jak dbać o trójniki w trudnych warunkach przemysłowych?

• Czyść powierzchnie co 3 miesiące.

• Sprawdzaj powłokę i uszczelnienia.

• Przy wykryciu korozji stosuj środki pasywujące.

• Wymieniaj uszczelki metalowo-gumowe co 12 miesięcy.

14. Co zrobić w przypadku uszkodzenia gwintu?

1. Zastosuj gwintownik do korekty.

2. Użyj pasty anaerobowej.

3. W razie poważnych uszkodzeń wymień trójnik na nowy.