Elektrozawory 5/2

Elektrozawory 5/2 to jedne z najczęściej stosowanych zaworów rozdzielających w pneumatyce. Pozwalają na sterowanie przepływem sprężonego powietrza w dwóch pozycjach roboczych, co umożliwia kontrolę nad ruchem siłowników dwustronnego działania i innych elementów wykonawczych. Firma CPP PREMA, znana z wieloletniego doświadczenia, oferuje szeroką gamę elektrozaworów 5/2 dopasowanych do różnych warunków pracy i rozmaitych aplikacji. W tej kategorii znajdują się trzy główne rodziny produktów:

1. Elektrozawory 5/2 z dodatkowym sygnałem sterującym
   Te modele wyróżniają się tym, że poza klasycznym sygnałem z cewki elektromagnetycznej mogą korzystać z ciśnienia obcego czy zewnętrznego impulsu pneumatycznego. Pozwala to na realizację rozbudowanej logiki sterowania w układzie oraz na pewne przełączanie suwaka nawet w przypadku niskiego ciśnienia. W niektórych wariantach dodatkowy sygnał obcy wspomaga ruch suwaka, co zwiększa szybkość i niezawodność działania zaworu.

2. Elektrozawory 5/2 z dwoma cewkami, bistabilne
   Ta grupa zaworów posiada dwie cewki elektromagnetyczne – każda z nich odpowiada za jedną z dwóch pozycji pracy. Bistabilność oznacza, że po przełączeniu w wybrane położenie (przez zasilenie odpowiedniej cewki) zawór utrzymuje ten stan nawet po odcięciu zasilania. Jest to szczególnie przydatne w sytuacjach, w których zachowanie ostatniego ustawienia suwaka przy zaniku napięcia jest kluczowe dla bezpieczeństwa procesu lub podtrzymania określonej pozycji siłownika. Dzięki temu w razie awarii prądu zawór nie zmienia stanu.

3. Elektrozawory 5/2 z jedną cewką, monostabilne
   W odróżnieniu od wariantu bistabilnego, elektrozawór 5/2 monostabilny zaopatrzony jest w jedną cewkę i element powrotny (np. sprężynę) albo powrót ciśnieniem obcym. Po wyłączeniu sygnału cewki zawór wraca do ustalonej pozycji spoczynkowej. Taka konstrukcja bywa wskazana w aplikacjach, w których preferujemy, aby po zaniku zasilania siłownik wrócił do pozycji wyjściowej (na przykład w celu bezpiecznego uwolnienia elementu trzymanego przez chwytak).

Wszystkie elektrozawory 5/2 z oferty CPP PREMA mają pięć portów (wejście P, wyjścia A i B, wydechy R i S) oraz dwie pozycje przełączania suwaka. Dzięki temu nadają się do kontroli ruchu siłowników pneumatycznych dwustronnego działania, które są podstawowym napędem w większości układów automatyki. Elektrozawory te wyróżniają się:

• Solidną konstrukcją: Korpus, suwak, sprężyny i cewki wykonano z wysokiej jakości materiałów.

• Bogactwem wariantów napięć: W ofercie znajdziemy wersje na 12V DC, 24V DC, 24V AC, 110V AC, 230V AC i inne.

• Możliwością montażu przewodowego lub płytowego: Pozwala to na proste dopasowanie do istniejącej infrastruktury.

• Różnorodnością rozmiarów gwintów: Dostępne są modele G1/8, G1/4, G3/8, G1/2 czy G3/4, co ułatwia wybór odpowiedniego przepływu.

• Opcjonalnym wyposażeniem LED: Część cewek ma diodę sygnalizującą stan załączenia, co znacząco ułatwia diagnostykę i obsługę.

CPP PREMA od lat dba o rozwój i unowocześnianie linii produktowych, dlatego też wszystkie wspomniane wyżej rodziny elektrozaworów 5/2 spełniają wymagania nowoczesnej pneumatyki. Zastosowane technologie gwarantują wysoką powtarzalność cyklu przełączeń oraz minimalizują straty powietrza. Ponadto firma zapewnia wsparcie techniczne, serwis i dostęp do dokumentacji, dzięki czemu klienci mogą liczyć na kompleksowe doradztwo.

Wśród elektrozaworów 5/2 z dodatkowym sygnałem sterującym często znajdziemy układy z tłokiem różnicowym czy pilotowaniem zewnętrznym. W wersjach bistabilnych (z dwiema cewkami) doceniana jest możliwość bezpiecznego utrzymania suwaka w ostatniej pozycji – to kluczowe w wielu procesach przemysłowych. Natomiast wariant monostabilny (z jedną cewką) cieszy się powodzeniem tam, gdzie preferowany jest natychmiastowy powrót do stanu wyjściowego po ustaniu sygnału.

Elektrozawory 5/2 stanowią jeden z fundamentów automatyki pneumatycznej. Ich zdolność do rozdziału strumienia sprężonego powietrza na dwa niezależne wyjścia (A i B), przy jednoczesnym odprowadzeniu nadmiaru medium przez wydechy (R i S), pozwala na sprawną kontrolę ruchu siłowników dwustronnego działania. W zależności od wariantu – z dodatkowym sygnałem sterującym, dwiema cewkami (bistabilne) lub jedną cewką (monostabilne) – można zrealizować różnorodne wymagania procesowe. Poniżej przedstawiamy najbardziej typowe obszary wykorzystania:

1. Linie produkcyjne w przemyśle motoryzacyjnym
   W zakładach automotive powszechnie używa się siłowników do obsługi robotów spawalniczych, montażu podzespołów czy obsługi manipulacyjnej części karoserii. Elektrozawory 5/2, szczególnie w wersjach bistabilnych, zapewniają stabilność pozycji siłownika po wyłączeniu zasilania. Z kolei monostabilność bywa pożądana, jeśli wymagamy szybkiego powrotu do stanu bazowego w razie awarii. Wersje z dodatkowym sygnałem sterującym można zastosować tam, gdzie ciśnienie w układzie nie zawsze jest wystarczające do pewnego przełączenia, a sygnał zewnętrzny (ciśnienie obce) wspomaga zmianę pozycji.

2. Systemy pakujące i konfekcjonujące
   W branży spożywczej i kosmetycznej kluczowe jest precyzyjne oraz higieniczne pakowanie produktów. Maszyny pakujące korzystają z siłowników odpowiedzialnych za formowanie opakowań, dozowanie towaru czy zgrzewanie folii. Elektrozawory 5/2 z dwiema cewkami gwarantują, że po przełączeniu w tryb zamknięcia opakowania zawór pozostanie w tej pozycji, a proces trwa bez ryzyka samoczynnej zmiany stanu. Natomiast w prostszych aplikacjach, gdzie po zakończeniu cyklu należy wrócić do pozycji wyjściowej, wystarczy odmiana monostabilna.

3. Robotyka i automatyzacja
   Systemy robotyczne w wielu fabrykach korzystają z pneumatycznych chwytaków i mechanizmów obrotowych. Elektrozawory 5/2 z dodatkowym sygnałem sterującym mogą w takich przypadkach zapewnić ekstra siłę przełączenia, przydatną zwłaszcza przy dużych wahaniach ciśnienia. Możliwość rozbudowanej logiki sterowania impulsami zewnętrznymi pozwala na stworzenie elastycznych sekwencji ruchów robota.

4. Przemysł drzewny i papierniczy
   Podczas obróbki drewna i produkcji wyrobów papierniczych używa się instalacji pneumatycznych do docisków, podajników czy pił tnących. Elektrozawory 5/2 bistabilne gwarantują utrzymanie pozycji zacisku nawet po zaniku napięcia. W miejscach, gdzie chcemy natychmiast uwolnić element z docisku przy braku zasilania, sprawdzi się wariant monostabilny. Dodanie sygnału sterującego z zewnętrznej linii ciśnieniowej może poprawiać efektywność przełączania i chronić zawór przed wibracjami występującymi w maszynach tnących.

5. Linie montażowe w elektronice
   W zakładach produkujących urządzenia elektroniczne stosuje się delikatne manipulatory i chwytaki pneumatyczne, przenoszące układy scalone, płytki PCB czy drobne komponenty. Elektrozawory 5/2 – z uwagi na niewielkie straty ciśnienia – idealnie nadają się do szybkich, powtarzalnych operacji. Wersje z diodą LED pomagają w błyskawicznym wykryciu, czy zawór jest w stanie załączenia, co upraszcza serwis w skomplikowanych liniach produkcyjnych.

6. Przemysł chemiczny i farmaceutyczny
   Tutaj kluczowe są warunki sterylności i precyzja dozowania substancji. Elektrozawory 5/2 z dodatkowymi sygnałami sterującymi umożliwiają zaplanowanie sekwencji przepływów i ciśnień. Jeśli zależy nam na bezpieczeństwie, bistabilność bywa zaletą, ponieważ w razie awarii prądu zawór zachowuje ostatnio wybraną pozycję. Natomiast monostabilne warianty pozwalają ograniczyć ewentualne niekontrolowane ruchy siłowników przy niespodziewanym zaniku zasilania.

7. Aplikacje w dziedzinie HVAC i wentylacji
   Choć powszechnie używa się tu zaworów 2/2 czy 3/2, niekiedy systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne wymagają precyzyjnego rozdzielania powietrza między różne kanały. Elektrozawory 5/2 monostabilne lub bistabilne mogą sterować dopływem powietrza do poszczególnych stref. Dodatkowy sygnał sterujący staje się istotny, gdy w dużych instalacjach występuje trudny do kontrolowania poziom ciśnienia.

8. Linie testowe i stanowiska kontrolne
   W laboratoriach i ośrodkach badawczych przeprowadza się testy wytrzymałościowe, szczelności lub przepływowe, wymagające wielokrotnego powtarzania identycznej sekwencji pneumatycznej. Elektrozawory 5/2 z możliwością bistabilnego utrzymywania stanu pozwalają zachować warunki testowe nawet przy krótkotrwałym zaniku napięcia. Wersje z jedną cewką, monostabilne, nadają się zaś tam, gdzie sekwencja ma zawsze powracać do punktu startowego.

9. Maszyny budowlane i rolnicze
   W dużych pojazdach czy maszynach rolniczych zdarzają się sekcje sterowane powietrzem. Elektrozawory 5/2, zwłaszcza w wykonaniu bistabilnym, gwarantują pewne utrzymanie położenia siłownika (np. wychylenie lemiesza) podczas krótkotrwałej utraty zasilania. W modelach monostabilnych można zaprojektować automatyczny powrót do pozycji złożonej, co bywa przydatne przy transporcie maszyny po drodze publicznej.

10. Robotyka współpracująca (coboty)
    Nowoczesne roboty współpracujące często mają układy pneumatyczne do chwytania delikatnych elementów. Elektrozawory 5/2 z dodatkowym sygnałem sterującym umożliwiają zróżnicowaną kontrolę siły docisku, co jest ważne przy manipulatorach działających blisko człowieka.

11. Systemy bezpieczeństwa
    Projektanci linii produkcyjnych często uwzględniają scenariusz awaryjny, w którym po wciśnięciu przycisku STOP zanik napięcia w cewce i zawór monostabilny zwalnia ciśnienie w siłowniku. Taki mechanizm zapobiega niekontrolowanym ruchom maszyn. W pewnych aplikacjach jednak preferuje się, by zawór zachował swoją pozycję przy braku sygnału (bistabilność), zwłaszcza jeśli zmiana ustawienia suwaka mogłaby doprowadzić do kolizji elementów.

12. Transport i logistyka
    Automatyczne magazyny, systemy sortujące paczki, przenośniki pneumatyczne – to kolejne obszary, w których elektrozawory 5/2 z dwiema cewkami mogą utrzymać konkretną ścieżkę przesyłu. Z kolei modele monostabilne pozwalają na szybkie resetowanie ustawienia w razie niepoprawnego ułożenia towaru.

13. Kontrola przepływu w przemysłowych aplikacjach testowych
    Laboratoria firm zajmujących się projektowaniem nowych wyrobów często budują stoiska badawcze, w których elektrozawory 5/2 z dodatkowym sygnałem sterującym służą do sterowania powietrzem testowym (np. w badaniach ciśnieniowych). Możliwość regulacji pilotem obcym daje większą elastyczność w testach, gdzie ciśnienia zmieniają się dynamicznie.

14. Systemy do mycia i czyszczenia
    W przemyśle spożywczym oraz w branży automotive stosuje się często myjnie przemysłowe z elementami pneumatycznymi. Elektrozawory 5/2 bistabilne lub monostabilne sterują dyszami natryskowymi i siłownikami przesuwającymi elementy do mycia. Bistabilny tryb jest przydatny, gdy chcemy utrzymać konkretny tryb natrysku przy zaniku energii. Monostabilność sprawdza się tam, gdzie wygodniej jest, by system wyłączał się do pozycji początkowej.

15. Przemysł opakowaniowy
    Maszyny nalewające płyny, dozujące proszki czy zamykające słoiki potrzebują szybkiego przełączania między trybem napełniania a trybem odpowietrzania. Elektrozawory 5/2 monostabilne, w wariancie pilotowym, zapewniają błyskawiczną reakcję i oszczędność sprężonego powietrza. Dodatkowy sygnał sterujący potrafi wzmocnić ruch suwaka i zagwarantować pewne zamknięcie nawet przy zmiennym ciśnieniu w instalacji.

16. Protetyka, urządzenia medyczne i rehabilitacyjne
    W zaawansowanych protezach kończyn czy egzoszkieletach rehabilitacyjnych niekiedy wykorzystuje się miniaturowe siłowniki. Elektrozawory 5/2 (zwłaszcza kompaktowe modele ZMG od CPP PREMA) pozwalają kontrolować elastyczny ruch. W wersji monostabilnej zapewniają powrót do pozycji neutralnej po ustaniu sygnału, co podnosi poziom bezpieczeństwa użytkownika.

Dane techniczne elektrozaworów 5/2 obejmują szereg kluczowych parametrów, które decydują o ich przydatności w konkretnej aplikacji. Wśród nich znajdują się m.in. zakres ciśnienia roboczego, przepływ, napięcie zasilania cewek, rodzaj pilotowania oraz czas przełączania. W tej sekcji skupiamy się na omówieniu najważniejszych cech wspólnych dla całej rodziny elektrozaworów 5/2 firmy CPP PREMA, z uwzględnieniem różnic między modelami z dodatkowym sygnałem sterującym, dwoma cewkami (bistabilnymi) i jedną cewką (monostabilnymi).

1. Układ 5/2

   • Pięć portów: P (zasilanie), A i B (wyjścia do siłownika), R i S (wydechy).

   • Dwie pozycje przełączania suwaka, co pozwala kierować powietrze raz do wyjścia A, raz do wyjścia B, w zależności od stanu zaworu.

2. Rodzaje sterowania

   • Z dodatkowym sygnałem sterującym: Sygnał zewnętrzny (ciśnienie obce, impuls pneumatyczny) wspomaga ruch suwaka. Zawory te często określa się jako pilotowane lub z ciśnieniem obcym. Pozwala to na pracę nawet przy niższym głównym ciśnieniu zasilającym lub przy niestabilnych warunkach.

   • Bistabilne (z dwiema cewkami): Każda z dwóch cewek odpowiada za jedną pozycję suwaka. Po załączeniu cewki zawór przechodzi do odpowiedniego stanu i w nim pozostaje także po odłączeniu napięcia. Ta funkcja jest kluczowa przy konieczności zachowania pozycji siłownika w razie awarii zasilania.

   • Monostabilne (z jedną cewką): Zawór wraca do pozycji wyjściowej za pomocą sprężyny lub powrotu ciśnieniowego. W tej konfiguracji, po wyłączeniu zasilania cewki, siłownik automatycznie ustawia się w zaprogramowanej pozycji, co zwiększa bezpieczeństwo i upraszcza procedury start/stop.

3. Zakres ciśnień pracy

   • Większość modeli działa w standardowym zakresie 1–10 bar, ale istnieją warianty dostosowane do niższych (np. od 0,5 bar) lub wyższych ciśnień.

   • Zawory z pilotem obcym (lub dodatkowym sygnałem sterującym) mogą pracować efektywniej przy niesprzyjających warunkach, bo dodatkowe ciśnienie steruje ruchem suwaka.

   • W dokumentacji CPP PREMA często znajdziemy minimalne ciśnienie, które gwarantuje pewne przełączanie zaworu (np. 1,5 bar w układach pilotowych).

4. Przepływ nominalny (Q lub Kv)

   • Parametr ten określa maksymalną ilość medium (np. powietrza) przepływającą przez zawór w jednostce czasu przy określonym ciśnieniu. Podaje się go w Nl/min lub m³/h.

   • Elektrozawory 5/2 z przyłączem G1/8 mają zwykle niższy przepływ niż modele G1/2 czy G3/4. Wybór zależy od wielkości siłowników i wymagań dotyczących czasu napełniania/opróżniania komór.

5. Cewki i napięcia zasilania

   • CPP PREMA oferuje cewki zasilane m.in. 12V DC, 24V DC, 24V AC, 110V AC, 230V AC.

   • Moc cewki bywa różna (od ok. 2,5W do 10W czy 6,5VA do 8,5VA). Mocniejsza cewka oznacza zwykle szybsze przełączanie, ale wyższe zużycie energii i większe nagrzewanie.

   • Wersje LED wskazują, czy cewka jest aktualnie zasilana.

6. Temperatura pracy

   • Standardowy zakres to przeważnie od -10°C do +50°C, choć niektóre modele wytrzymują temperatury do +60°C.

   • Uszczelnienia typu Viton (FKM) pozwalają na pracę w wyższych temperaturach i agresywnym środowisku.

   • Przy ujemnych temperaturach trzeba zadbać o usuwanie kondensatu i stosować uszczelnienia odporne na kruszenie w niskich temperaturach.

7. Czas przełączania

   • Może wynosić od kilkudziesięciu do kilkuset milisekund. Zależy od wielkości zaworu, mocy cewki, ciśnienia oraz konfiguracji pilotowej.

   • Zawory z pilotem obcym zazwyczaj przełączają się szybciej i pewniej przy dużych przepływach.

8. Montaż

   • Przewodowy (gwintowy): Zawory posiadają gwinty w korpusie (G1/8, G1/4, G3/8, G1/2, G3/4). Montaż polega na wkręceniu złączek i podłączeniu przewodów pneumatycznych.

   • Płytowy (np. EVM, MVB): Zawory instaluje się na specjalnej płycie z kanałami powietrznymi i uszczelkami. Sprzyja to tworzeniu wysp zaworowych i oszczędza miejsce. Przy serwisie łatwo wymienić cały moduł bez odłączania wszystkich przewodów.

9. Szczelność i klasa ochrony (IP)

   • Cewki oraz złącza elektryczne zwykle mają IP65, co chroni przed kurzem i strumieniami wody.

   • W dokumentacji można znaleźć informacje o dopuszczalnych warunkach środowiskowych. W strefach zagrożonych wybuchem konieczne są warianty ATEX.

10. Uszczelnienia

• Standardowo NBR, do aplikacji bardziej wymagających FKM (Viton) lub EPDM.

• Prawidłowo dobrany materiał uszczelnienia warunkuje żywotność i niezawodność pracy – istotne w środowiskach z olejami, wysoką temperaturą czy substancjami chemicznymi.

11. Pilot wewnętrzny lub zewnętrzny

• Zawory pilotowe z cewką o mniejszej mocy sterują głównym przepływem dzięki pomocniczemu układowi pneumatycznemu.

• Jeżeli pilot jest wewnętrzny, zawór wymaga minimalnego ciśnienia, np. 1,5 bar, by się poprawnie przełączyć.

• Wersje z pilotem zewnętrznym (dodatkowy sygnał sterujący) mogą działać przy prawie zerowym ciśnieniu głównym, o ile zewnętrzna linia pilotowa dostarcza odpowiednio wysokie ciśnienie do przesunięcia suwaka.

12. Korpus i materiały konstrukcyjne

• Najczęściej aluminium anodowane lub stal nierdzewna w wymagających warunkach.

• Sprężyny ze stali sprężynowej, suwak ze stali nierdzewnej lub pokrytej warstwą o niskim tarciu. Szczegóły w sekcji o materiałach.

13. Deklaracje zgodności i normy

• CPP PREMA zapewnia zgodność z dyrektywami Unii Europejskiej (np. Dyrektywa Maszynowa).

• Dla stref zagrożonych wybuchem (ATEX) dostępne są modele spełniające wymogi Ex.

14. Żywotność (liczba cykli)

• Producenci zwykle podają orientacyjne wartości rzędu kilkumilionowych przełączeń przy zachowaniu zaleceń dot. filtracji powietrza i konserwacji.

• W warunkach intensywnej eksploatacji kluczowe jest regularne monitorowanie stanu uszczelnień i ewentualne wymiany.

15. Opcje dodatkowe

• Sygnalizacja LED, która ułatwia diagnostykę.

• Różne rodzaje złączek elektrycznych (DIN 43650, M12, kostka).

• Możliwość montażu tłumików wydechu w portach R i S.

16. Kompatybilność z mediami

• Zawory 5/2 stosuje się głównie do sprężonego powietrza, ale możliwe jest także prowadzenie innych gazów obojętnych.

• W niektórych aplikacjach, przy doborze odpowiednich uszczelnień, dopuszcza się przetłaczanie mieszanek specyficznych, choć zawsze trzeba to skonsultować z producentem.

17. Temperatura medium i otoczenia

• Należy uwzględnić zarówno temperaturę sprężonego powietrza, jak i warunki panujące wokół instalacji.

• W skrajnie wysokich temperaturach (powyżej 60–80°C) należy zastosować odpowiednie cewki przystosowane do pracy w takich warunkach oraz uszczelnienia wysokotemperaturowe.

18. Poziom hałasu i wibracje

• W normalnych warunkach elektrozawory 5/2 pracują cicho. Głośniejsze dźwięki mogą występować przy nagłych przełączeniach dużych przepływów, co można złagodzić montażem tłumików na wydechach.

• W środowiskach o dużych wibracjach (maszyny budowlane, prasy) warto zadbać o solidne mocowanie zaworu i ewentualne amortyzacje.

19. Masa i wymiary

• W zależności od rozmiaru przyłączy i rodzaju konstrukcji (przewodowa/płytowa), zawory mogą mieć różną wagę i wymiary. Informacje te są ważne przy projektowaniu kompaktowych systemów.

20. Prawidłowy dobór

• Przy wyborze warto wziąć pod uwagę wymagania aplikacji: ciśnienie, przepływ, rodzaj sygnału sterującego (cewka, pilot zewnętrzny), zakres temperatur i warunki otoczenia.

• Projektanci mogą korzystać z katalogów CPP PREMA, zawierających charakterystyki przepływowe i tabele doboru, co znacząco ułatwia dopasowanie produktu.

Elektrozawory 5/2, bez względu na to, czy są z dodatkowym sygnałem sterującym, dwiema cewkami (bistabilne) czy jedną cewką (monostabilne), muszą być wykonane z materiałów zapewniających wysoką odporność mechaniczną, chemiczną oraz termiczną. CPP PREMA dąży do zachowania równowagi między jakością a optymalnym kosztem wytwarzania, co owocuje starannie dobranymi surowcami i sprawdzonym procesem produkcji. Poniżej przedstawiamy najważniejsze elementy konstrukcji i stosowane w nich materiały.

1. Korpus zaworu

   • Aluminium anodowane: Najpopularniejszy materiał w korpusach elektrozaworów 5/2. Zapewnia wystarczającą wytrzymałość przy niskiej masie. Anodowanie zwiększa odporność na korozję, co ważne przy kontakcie z wilgocią i zanieczyszczeniami.

   • Stal nierdzewna: Spotykana w liniach o zaostrzonych wymogach higienicznych (przemysł spożywczy) lub w obecności substancji korozyjnych (branża chemiczna). Droższa i cięższa, ale wysoce odporna na rdzę.

   • Inne stopy: W niektórych modelach pojawiają się stopy ZnAl czy mosiądz (raczej dla mniejszych przekrojów). Mają dobrą szczelność i łatwość obróbki, lecz rzadziej stosuje się je w dużych zaworach 5/2.

2. Suwak i tłoki wewnętrzne

   • Stal nierdzewna lub stal chromowana: Materiał ten zapewnia twardość i odporność na ścieranie. Gładkość powierzchni ma duże znaczenie, bo zmniejsza tarcie i przedłuża żywotność uszczelek.

   • Aluminium anodowane: W lżejszych konstrukcjach, czasem wzmacniane teflonem (PTFE).

   • Powłoki redukujące tarcie: Bywa nakładana warstwa teflonu, grafitu czy innego materiału zmniejszającego opory ruchu.

3. Sprężyny powrotne

   • Stal sprężynowa: Hartowana i fosforanowana lub ocynkowana, by zapobiec korozji. W wersjach monostabilnych sprężyna powrotna jest kluczowym elementem, który odpowiada za bezawaryjne odtwarzanie pozycji spoczynkowej.

   • Stal nierdzewna: Przy bardziej wymagających warunkach (wilgoć, środki chemiczne).

4. Uszczelnienia

   • NBR (kauczuk nitrylowy): Standardowy wybór do większości zastosowań z powietrzem zawierającym śladowe ilości olejów. Odporny na działanie olejów mineralnych w typowych warunkach temperatur.

   • FKM (Viton): Bardziej wytrzymałe przy wyższych temperaturach oraz kontakcie z agresywną chemią (rozpuszczalniki, oleje syntetyczne).

   • EPDM: Spotykany rzadziej w zaworach 5/2; odporny na gorącą wodę i parę, ale niezbyt na oleje.

5. Obudowa cewki

   • Tworzywa sztuczne (poliamid, PBT): Zapewniają lekkość i dobrą izolacyjność elektryczną. Mogą wytrzymać podwyższone temperatury pracy (do 155°C w klasie F).

   • Metal: W modelach narażonych na uderzenia lub ekstremalne warunki. Metalowe obudowy lepiej chronią uzwojenie, ale są cięższe i droższe.

6. Uzwojenie elektromagnesu

   • Miedź: Standard w cewkach, zapewnia niski opór i stabilność parametrów w czasie.

   • Izolacja: Cewki zalewa się żywicą epoksydową lub poliamidową, co chroni przed wilgocią i drganiami.

7. Złącza elektryczne

   • DIN 43650: Najczęściej spotykany standard w pneumatyce. Złącze proste w montażu i utrzymaniu.

   • M12: Rosnąca popularność w automatyce przemysłowej, zapewnia wyższą odporność na wstrząsy i mniejsze rozmiary.

8. Powłoki ochronne

   • Anodowanie: Zapobiega korozji aluminium.

   • Cynkowanie: Stosowane w elementach stalowych, np. śrubach.

   • Niklowanie / Chromowanie: Zwiększa odporność suwaka na ścieranie i poprawia płynność ruchu.

9. Elementy pilotowe (jeśli zawór jest pilotowy)

   • Wewnątrz korpusu znajduje się mniejszy zawór sterujący (pilot), również wykonany z tworzywa sztucznego lub metalu. Ważne, by jego kanały były precyzyjnie obrobione, co minimalizuje wycieki.

10. Wytrzymałość na temperatury i ciśnienie

• Dobór materiałów musi uwzględniać maksymalne ciśnienie robocze oraz najwyższą temperaturę. Aluminium dobrze sprawdza się do 10–12 bar w standardowych temperaturach, stal nierdzewna przejmuje pałeczkę w skrajnych warunkach.

• Wyższe temperatury mogą wymagać specjalnych cewkek i uszczelnień.

11. Połączenia gwintowane

• Korzysta się z gwintów równoległych (G) wg ISO 228 lub stożkowych (R) wg ISO 7. Gwinty muszą być precyzyjnie wykonane, by nie powodowały wycieków.

• Korpusy z aluminium anodowanego zazwyczaj zachowują wymiarową stabilność, co sprzyja pewnemu uszczelnieniu.

12. Montaż płytowy

• Płyty (np. EVM, MVB) wytwarzane są przeważnie z anodowanego aluminium lub stali nierdzewnej. Uszczelki między zaworem a płytą – z NBR lub FKM.

• Taka konstrukcja wymaga wysokiej dokładności obróbki powierzchni przylegania.

13. Zapobieganie korozji

• Stosowanie stali nierdzewnej bądź aluminium anodowanego w połączeniu z powłokami antykorozyjnymi wystarcza w większości aplikacji przemysłowych.

• W silnie agresywnych środowiskach (np. ciągła ekspozycja na chemikalia) można rozważyć dedykowane modele o wzmocnionych powłokach.

14. Zmniejszanie tarcia

• Gładkość powierzchni suwaka i korpusu to klucz do długotrwałej, bezawaryjnej pracy. Powłoki z teflonu lub innego materiału samosmarującego redukują konieczność używania dodatkowych olejów w powietrzu.

• Konstrukcje typu „o-ring na suwaku” i „tuleja prowadząca” muszą być ze sobą idealnie spasowane.

15. Smarowanie

• W większości nowoczesnych elektrozaworów 5/2 nie ma konieczności stosowania mgły olejowej, choć w starszych instalacjach to powszechne rozwiązanie. Warto sprawdzić, czy producent dopuszcza kontakt uszczelek z olejami.

16. Aspekt ekologiczny

• Dobre materiały = dłuższa żywotność = mniej odpadów.

• Możliwość recyklingu aluminium i stali nierdzewnej również sprzyja ograniczeniu śladu węglowego.

17. Zestawy naprawcze

• CPP PREMA oferuje oryginalne części zamienne: uszczelki, sprężyny, suwak. Pozwala to wymienić zużyte elementy bez konieczności kupowania nowego zaworu.

• Przedłuża to żywotność urządzenia i obniża koszty utrzymania.

18. Dbałość o detale

• Każdy egzemplarz przechodzi test szczelności i działania suwaka, co wykrywa ewentualne wady obróbcze.

• Kontrola jakości obejmuje pomiary gwintów, badanie sprężystości sprężyn, inspekcję powłoki anodowanej.

Montaż elektrozaworów 5/2, niezależnie od tego, czy są to modele z dodatkowym sygnałem sterującym, dwoma cewkami (bistabilne) czy jedną cewką (monostabilne), wymaga zachowania określonych procedur. Przestrzeganie właściwych kroków gwarantuje bezpieczeństwo, szczelność i długą żywotność urządzenia. Poniżej zamieszczamy ogólne wytyczne dotyczące instalacji tych zaworów w środowisku przemysłowym.

1. Przygotowanie stanowiska

   • Upewnij się, że miejsce montażu jest czyste, wolne od pyłów i dobrze oświetlone.

   • Zgromadź niezbędne narzędzia: klucze płaskie, imbusowe, taśmę teflonową lub pastę uszczelniającą.

   • Odłącz zasilanie elektryczne i pneumatyczne. Spuść ciśnienie z instalacji, aby uniknąć niekontrolowanego wypływu powietrza.

2. Weryfikacja modelu

   • Sprawdź, czy otrzymany zawór odpowiada specyfikacji (rozmiar gwintów, typ sterowania, napięcie cewki).

   • Upewnij się, że jest to właściwy wariant (z dodatkowym sygnałem sterującym, bistabilny lub monostabilny).

3. Czyszczenie i przygotowanie przewodów

   • Przed montażem przepłucz lub przedmuchaj przewody powietrzne, by usunąć zanieczyszczenia (opiłki metalu, kurz).

   • Jeśli zamierzasz użyć uszczelek typu o-ring czy taśmy teflonowej, pamiętaj o ich prawidłowym doborze i założeniu.

4. Schemat podłączeń portów

   • Rozpoznaj porty P (zasilanie powietrza), A i B (wyjścia do siłownika), R i S (wydechy).

   • Przy montażu przewodowym wkręć złączki w korpus zaworu, używając taśmy teflonowej lub pasty, ale nie w nadmiarze (grozi oderwaniem fragmentów do wnętrza).

   • Dokładnie dokręć, lecz nie przekręcaj gwintu. Zaleca się stosowanie zalecanych momentów z kart katalogowych.

5. Montaż płytowy (jeśli dotyczy)

   • Jeśli korzystasz z systemu EVM czy MVB, sprawdź, czy płyta jest kompatybilna z konkretnym modelem zaworu (rozstaw otworów, kanałów).

   • Upewnij się, że o-ringi między zaworem a płytą są w dobrym stanie. Delikatnie ułóż zawór na płycie i przykręć śruby montażowe.

   • Zwróć uwagę na kierunek przepływu i dopasowanie portów do oznaczeń na płycie.

6. Podłączenie cewki elektrycznej

   • Typowo stosuje się złącze DIN 43650, w którym po zdjęciu wtyczki zobaczysz styki do podłączenia przewodów.

   • Jeśli zasilanie to 24V DC, zwróć uwagę na polaryzację. Przy 230V AC podłącz przewód fazowy i neutralny według schematu.

   • W cewkach LED dioda sygnalizuje obecność napięcia – sprawdź, czy się zapala po włączeniu.

   • Zadbaj o właściwe uszczelnienie wtyczki (pakiet uszczelek), aby osiągnąć co najmniej IP65.

7. Pierwsze zasilenie i test

   • Stopniowo doprowadź ciśnienie do układu. W przypadku systemów pilotowych z ciśnieniem obcym zadbaj, by linia pilotująca też była właściwie podłączona.

   • Włącz napięcie na cewkę (lub cewki). Obserwuj, czy zawór przełącza się płynnie i siłownik wykonuje ruch.

   • Sprawdź miejsca potencjalnych wycieków: gwinty, uszczelki przy płycie, obudowę cewki.

8. Kontrola szczelności

   • Jeżeli słychać syczenie powietrza, użyj roztworu mydlin i spryskaj połączenia – pęcherzyki wskażą miejsce nieszczelności. Dokręć złącze lub wymień uszczelnienie.

   • W wersjach płytowych nieszczelność przy o-ringach może wynikać z drobnych zanieczyszczeń lub niewłaściwego dociągnięcia śrub.

9. Weryfikacja poprawnego działania

   • Zbadaj wszystkie tryby pracy, zwłaszcza w zaworach z dodatkowymi sygnałami sterującymi. Upewnij się, że pilot obcy (jeśli występuje) rzeczywiście wspomaga przełączanie.

   • W wersjach bistabilnych (dwie cewki) sprawdź, czy zawór utrzymuje się w wybranej pozycji po odłączeniu zasilania.

   • Przy monostabilnym modelu sprawdź, czy po wyłączeniu cewki suwak wraca do pozycji spoczynkowej.

10. Ustawienie wydechów i dławienie przepływu

• Porty R i S mogą być wyposażone w tłumiki hałasu lub dławiki regulujące prędkość przepływu powietrza. Ustaw je stosownie do wymagań aplikacji.

• Zbyt mocne zdławienie wydechu może spowolnić przełączanie lub zwiększyć ciśnienie w komorze, więc dostrój je z umiarem.

11. Zasady BHP

• Nie dokonuj żadnych manipulacji przy zaworze, kiedy układ jest pod ciśnieniem.

• Wyłącz zasilanie elektryczne przed odłączeniem wtyczki cewki.

• Przy obsłudze maszyn pamiętaj o standardach bezpieczeństwa (wyłączniki awaryjne, systemy blokad).

12. Regularna konserwacja

• Co pewien czas kontroluj stan filtrów sprężonego powietrza. Zanieczyszczone powietrze to najczęstszy powód awarii suwaka.

• Jeśli zawór pracuje w środowisku zapylonym, warto go okresowo przeczyścić sprężonym powietrzem (po odłączeniu zasilania!).

• W razie spadku wydajności lub podejrzenia zużycia uszczelek skorzystaj z zestawów naprawczych.

13. Diagnozowanie problemów

• Brak przełączania: Zweryfikuj zasilanie cewki, ciśnienie w układzie, sygnał pilota (jeśli dotyczy). Zobacz, czy suwak nie został zablokowany przez opiłki.

• Utrata pozycji w bistabilnym: Może to oznaczać usterkę cewki lub problem z mechaniką suwaka.

• Zbyt duży hałas: Zastosuj tłumiki na wydechach, sprawdź ciśnienie zasilania.

14. Montaż w różnych orientacjach

• Wiele elektrozaworów 5/2 można montować w dowolnej pozycji pionowej czy poziomej, jednak najlepiej zapoznać się z zaleceniami producenta.

• W pewnych przypadkach pionowe ustawienie cewki w górze może poprawić odprowadzenie kondensatu.

15. Integracja z systemem sterowania

• Przy połączeniu z PLC czy sterownikiem elektronicznym pamiętaj o parametrach prądowych cewki.

• Przy dłuższych przewodach lub w środowisku o dużych zakłóceniach może być konieczna dodatkowa ochrona przepięciowa.

16. Wersje ATEX

• Jeśli instalacja znajduje się w strefie wybuchowej, musisz użyć zaworów z certyfikatem ATEX. Montaż w takich warunkach wymaga przestrzegania ścisłych procedur, np. uziemienia i zgodności z dyrektywą ATEX.

17. Test końcowy i dokumentacja

• Po zakończonym montażu i wstępnych testach zanotuj parametry pracy (ciśnienie, napięcie).

• Jeśli to linia produkcyjna, przeprowadź próbną serię i obserwuj pracę zaworów w kilku cyklach.

18. Uszkodzenia transportowe

• Jeśli produkt był wysyłany, sprawdź, czy nie ma pęknięć czy odkształceń po drodze. W razie zauważenia wad – skontaktuj się z dostawcą przed montażem.

19. Konsultacje z producentem

• W przypadku wątpliwości (np. nietypowe medium, skrajne temperatury) skonsultuj się z inżynierami CPP PREMA.

• Dostępne są szczegółowe instrukcje i karty katalogowe z rysunkami technicznymi.

20. Konserwacja zapobiegawcza

• Warto wdrożyć harmonogram przeglądów (np. kwartalnych), który obejmuje kontrolę szczelności, czystości i stanu cewki. Takie podejście pozwala uniknąć nagłych awarii i przedłuża żywotność systemu.

Poniżej przedstawiamy listę często zadawanych pytań w kontekście elektrozaworów 5/2 z oferty CPP PREMA: z dodatkowym sygnałem sterującym, z dwiema cewkami (bistabilne) oraz z jedną cewką (monostabilne). Odpowiedzi bazują na doświadczeniach użytkowników, materiałach producenta oraz standardach w przemyśle pneumatycznym.

1. Czym różnią się elektrozawory 5/2 z dodatkowym sygnałem sterującym od zwykłych elektrozaworów 5/2?
Elektrozawory z dodatkowym sygnałem sterującym mają możliwość wprowadzenia zewnętrznego impulsu ciśnieniowego (tzw. pilot obcy), który wspomaga przestawianie suwaka. Przydaje się to w warunkach niskiego ciśnienia zasilającego lub gdy chcemy rozszerzyć logikę sterowania. W klasycznych modelach sterowanie ogranicza się tylko do cewki i wewnętrznego pilota.

2. Jakie są zalety zaworów 5/2 bistabilnych?
Bistabilność oznacza, że po przełączeniu do danej pozycji (przez zasilenie właściwej cewki) zawór zachowuje ten stan nawet po zaniku zasilania. To kluczowe tam, gdzie istotne jest utrzymanie pozycji siłownika przy awarii prądu. Wspomaga bezpieczeństwo procesu i pozwala unikać niekontrolowanych ruchów.

3. Kiedy wybrać elektrozawór 5/2 monostabilny zamiast bistabilnego?
W wersji monostabilnej suwak wraca do pozycji wyjściowej (np. spoczynkowej) po wyłączeniu zasilania cewki. Sprawdza się to w sytuacjach, gdy wymagamy, aby po zaniku sygnału siłownik wrócił do stanu początkowego. To często spotykane w liniach, gdzie bezpieczeństwo wymaga automatycznego zwalniania docisków czy powrotu chwytaka do pozycji neutralnej.

4. Czy elektrozawory 5/2 nadają się tylko do sprężonego powietrza?
Zasadniczo tak, choć można nimi sterować innymi gazami obojętnymi pod warunkiem dobrania odpowiednich uszczelnień. Zawsze warto sprawdzić w dokumentacji producenta lub skonsultować z działem wsparcia, czy dany gaz nie będzie agresywny chemicznie.

5. Jak dbać o filtrację powietrza przy elektrozaworach 5/2?
Zaleca się stosowanie filtrów o czystości co najmniej 40 µm (lub 5 µm w aplikacjach wymagających wysokiej czystości). Woda i oleje w nadmiarze przyspieszą zużycie uszczelek i suwaka. Regularna konserwacja i wymiana wkładów filtracyjnych to podstawa.

6. Czy można zmniejszać prędkość ruchu siłownika poprzez elektrozawór 5/2?
Najczęściej ogranicza się przepływ powietrza za pomocą dławików czy regulatorów przepływu montowanych na wydechu (R, S) lub przy wejściach siłownika (A, B). Sam zawór 5/2 nie posiada standardowo wbudowanej regulacji przepływu, choć niektóre modele mogą mieć wstępne dławienie.

7. Co oznacza LED w cewce?
Wskazuje, że cewka otrzymuje napięcie. Ułatwia to diagnostykę w rozbudowanych układach, bo od razu widać, czy zawór jest wysterowany. Przydatne w dużych liniach, gdzie wiele zaworów pracuje równocześnie.

8. Jak sprawdzić, czy zawór 5/2 jest w pozycji A czy B?
Wiele zaworów nie ma wbudowanego fizycznego wskaźnika położenia suwaka. Można to poznać po stanie siłownika (który port jest zasilany), diodzie LED (jeśli jest monostabilny i dioda się świeci, zawór jest w pozycji aktywnej) lub stosować dodatkowe czujniki krańcowe.

9. Czy mogę użyć elektrozaworów 5/2 w strefie zagrożonej wybuchem?
Tylko jeśli są to modele z certyfikatem ATEX. Montaż w takiej strefie wymaga ścisłego przestrzegania dyrektyw i zastosowania odpowiednich cewek Ex.

10. Co decyduje o wyborze rozmiaru przyłącza (G1/8, G1/4, G3/8, G1/2)?
Chodzi głównie o przepływ potrzebny do obsługi siłownika. Duże siłowniki wymagają większego natężenia przepływu, stąd odpowiednio większy gwint i zawór. Dobór zależy od długości przewodów, prędkości ruchu siłownika i ciśnienia roboczego.

11. Jak działa powrót ciśnieniem obcym w monostabilnym zaworze 5/2?
Zamiast klasycznej sprężyny, do komory suwaka doprowadza się ciśnienie zewnętrzne, które przełącza suwak w pozycję spoczynkową po wyłączeniu cewki. Zapewnia to silny, niezawodny powrót nawet przy wahaniach ciśnienia głównego.

12. Czy wszystkie zawory 5/2 CPP PREMA mają pilot wewnętrzny?
Większość standardowych modeli tak, ale są też wersje z pilotem zewnętrznym (dodatkowy sygnał sterujący). W tym drugim przypadku konieczne jest doprowadzenie ciśnienia o odpowiedniej wartości do portu pilotującego.

13. Ile wynosi typowy czas przełączania?
Najczęściej od 20 do 200 ms. Dokładne wartości zależą od mocy cewki, ciśnienia i rozmiaru zaworu. Informacje na ten temat znajdziemy w kartach katalogowych.

14. Dlaczego zawór 5/2 bywa głośny przy przełączaniu?
Nagły przepływ powietrza przez porty R i S może generować spory hałas. Montaż tłumików lub dławików na wydechach ogranicza ten efekt.

15. Czy cewkę można ustawić w dowolnej orientacji na zaworze?
W większości modeli tak. Można obrócić złącze DIN o 90° czy 180° w zależności od potrzeb, by wygodniej poprowadzić przewody. Należy jedynie dbać, by uszczelka pozostała dobrze dociśnięta.

16. Kiedy stosuje się zawory 5/2 o niskim poborze mocy (np. 2,5W)?
W systemach z ograniczoną dostępnością energii (np. roboty mobilne, sterowniki PLC z niewielkimi wyjściami prądowymi). Niższa moc cewki generuje mniejsze straty energii i mniej ciepła. Z drugiej strony może wydłużać czas przełączania przy dużych przepływach.

17. Czy można sterować elektrozaworem 5/2 impulsowo?
W modelach monostabilnych cewkę należy trzymać pod napięciem przez cały czas trwania pożądanej pozycji. W bistabilnych wystarczy krótki impuls na daną cewkę. Dla zaworów z dodatkowym sygnałem sterującym sterowanie może być bardziej złożone – impuls pneumatyczny też odgrywa rolę.

18. Jak rozwiązać problem „klejenia się” suwaka?
Często przyczyną są zanieczyszczenia w powietrzu lub uszkodzone uszczelki. Pomaga oczyszczenie kanałów, wymiana zużytych o-ringów, poprawa filtracji. Sporadycznie bywa to wina zbyt dużego wahania temperatur lub ciśnienia.

19. Czy montaż zaworu 5/2 wymaga certyfikowanego personelu?
W typowych warunkach wystarczy wykwalifikowany mechanik czy automatyk. W strefach ATEX wymagane są dodatkowe uprawnienia i przestrzeganie rygorystycznych procedur.

20. Jaki jest żywot elektrozaworów 5/2 od CPP PREMA?
Przy prawidłowej eksploatacji (czyste powietrze, właściwe ciśnienie, regularne serwisy) to miliony cykli przełączeń. Rzeczywista trwałość zależy jednak od intensywności użytkowania i warunków w danym zakładzie.