Zawory dławiąco - zwrotne

Zawory dławiąco-zwrotne stanowią kluczowy element układów pneumatycznych, w których zachodzi potrzeba jednostronnego dławienia przepływu medium roboczego przy jednoczesnym umożliwieniu jego swobodnego przepływu w przeciwnym kierunku. W przeciwieństwie do klasycznych zaworów dławiących, rozwiązania dławiąco-zwrotne integrują funkcję regulacji przepływu z mechanizmem zaworu zwrotnego, co pozwala na optymalizację pracy siłowników, zwłaszcza przy powrocie tłoczyska w cyklu roboczym.

Kategoria zaworów dławiąco-zwrotnych oferowana przez CPP PREMA obejmuje trzy główne grupy produktowe:

• Zawory dławiąco-zwrotne wtykowe z tworzywa sztucznego – lekkie, kompaktowe elementy o korpusach wykonanych z wytrzymałych polimerów technicznych (POM, PA6), wyposażone w szybkozłączki kalibrowane pod standardowe przewody PU, PE, PA (np. fi 4, fi 6, fi 8, fi 10 mm). Ich budowa pozwala na łatwy montaż bez użycia narzędzi i szybkie wpięcie węży pneumatycznych.

• Zawory dławiąco-zwrotne kątowe mosiężne – solidne rozwiązania o zwiększonej odporności na ciśnienie i temperaturę. Korpusy wykonane z niklowanego mosiądzu zapewniają odporność na korozję, a konstrukcja kątowa umożliwia łatwy montaż nawet w ograniczonych przestrzeniach. Modele dostępne są z gwintami zewnętrznymi i wewnętrznymi G1/8, G1/4, G3/8, G1/2 i odpowiadają normom instalacyjnym stosowanym w przemyśle.

• Zawory dławiąco-zwrotne kątowe mosiężne w wersji z pokrętłem regulacyjnym – oferują bardziej precyzyjną regulację natężenia przepływu niż warianty standardowe, umożliwiając dokładne dostrojenie parametrów pracy siłowników. Ryflowane pokrętło zapewnia pewny chwyt i łatwość ustawień nawet w warunkach przemysłowych.

Mechanizm działania każdego zaworu dławiąco-zwrotnego opiera się na zastosowaniu zaworu zwrotnego kulowego lub grzybkowego, który otwiera się przy przepływie w jednym kierunku (umożliwiając pełny przepływ medium), oraz iglicy lub stożka regulacyjnego, który dławi przepływ w przeciwnym kierunku. Taka konfiguracja pozwala np. na swobodne wysuwanie tłoczyska siłownika i spowolnienie jego powrotu, co jest często stosowane w automatyzacji procesów przemysłowych.

Zawory dławiąco-zwrotne są przystosowane do pracy w instalacjach o ciśnieniu roboczym do 10 bar (dla wersji pneumatycznych) oraz zakresie temperatur od -20°C do +80°C. Zapewniają stabilne działanie, niskie spadki ciśnienia i wysoką powtarzalność ustawień. Wersje wtykowe z tworzywa znajdują zastosowanie głównie w lekkich instalacjach przemysłowych, maszynach pakujących, urządzeniach laboratoryjnych i automatyce mechatronicznej. Z kolei wersje kątowe mosiężne nadają się do układów siłowych, instalacji montażowych, stanowisk testujących oraz w systemach o podwyższonych wymaganiach wytrzymałościowych.

Konstrukcja wszystkich zaworów w tej kategorii została zoptymalizowana pod kątem szybkiego montażu, łatwej regulacji oraz odporności na warunki przemysłowe. Wysoka jakość materiałów oraz precyzja wykonania gwarantują trwałość i bezpieczeństwo eksploatacji nawet przy intensywnym użytkowaniu.

Zawory dławiąco-zwrotne znajdują szerokie zastosowanie w pneumatyce przemysłowej. Ich podstawową funkcją jest regulacja prędkości elementów wykonawczych – zwłaszcza siłowników – w jednym kierunku oraz zapewnienie swobodnego przepływu powietrza w kierunku przeciwnym. Taka charakterystyka działania czyni je niezbędnymi w aplikacjach wymagających kontrolowanego ruchu powrotnego lub roboczego.

Najczęstsze zastosowania obejmują:

• Układy jednostronnie dławione siłowników – zawory dławiąco-zwrotne instaluje się na przewodzie doprowadzającym lub odprowadzającym powietrze do siłownika. Dzięki temu uzyskuje się możliwość szybkiego ruchu w jednym kierunku i spowolnionego ruchu w przeciwnym, co chroni mechanizmy przed uderzeniem, zapewnia dokładność pozycjonowania i poprawia kulturę pracy układu.

• Maszyny montażowe i pakujące – precyzyjne sterowanie prędkością ruchu tłoczysk pozwala na dokładne wykonywanie cykli montażowych lub dozujących. W tego typu maszynach zawory dławiąco-zwrotne zapobiegają gwałtownym uderzeniom i niestabilnemu działaniu elementów wykonawczych.

• Systemy transportu pneumatycznego – umożliwiają kontrolę nad ruchem chwytaków, wind pneumatycznych, podnośników oraz urządzeń sortujących. Regulacja przepływu pozwala na dostosowanie prędkości do charakterystyki transportowanego produktu.

• Stanowiska testowe i laboratoryjne – w urządzeniach badawczych stosuje się zawory dławiąco-zwrotne do precyzyjnego dozowania powietrza oraz kontrolowania czasów reakcji. Szczególnie istotna jest powtarzalność ustawień i możliwość pracy w szerokim zakresie ciśnień.

• Automatyka przemysłowa i robotyka – zawory tej kategorii wspomagają kontrolę ruchów ramion robotycznych, elementów suwakowych oraz innych napędów liniowych. Ich zastosowanie wpływa bezpośrednio na bezpieczeństwo pracy maszyny oraz stabilność cyklu automatycznego.

• Pojedyncze aplikacje użytkowe – zawory dławiąco-zwrotne stosuje się również w prostych instalacjach pneumatycznych, gdzie zachodzi potrzeba podstawowej regulacji przepływu – np. w napędach drzwi automatycznych, siłownikach przesuwu liniowego czy układach podciśnieniowych.

W zależności od typu instalacji dobiera się odpowiednią wersję zaworu. Modele wtykowe z tworzywa sprawdzają się w kompaktowych, lekkich układach, gdzie istotna jest szybka wymiana komponentów i niska masa. Z kolei zawory kątowe mosiężne nadają się do instalacji pracujących ciągle, narażonych na wibracje, zmienne ciśnienie i podwyższone temperatury.

Wszystkie zawory dławiąco-zwrotne z oferty CPP PREMA są przystosowane do montażu w instalacjach automatyki maszynowej, gdzie kluczowe są stabilność parametrów przepływu, odporność na warunki przemysłowe oraz niezawodność działania w długim czasie eksploatacji.

Zawory dławiąco-zwrotne oferowane przez CPP PREMA charakteryzują się parametrami technicznymi dopasowanymi do wymagań współczesnych układów pneumatycznych. Każdy model łączy w sobie funkcję dławiącą oraz jednokierunkowego przepływu, co umożliwia kontrolowanie dynamiki pracy siłowników przy zachowaniu kompaktowych wymiarów montażowych.

Zakres średnic przyłączy:

• Wersje wtykowe z tworzywa:
  – do przewodów kalibrowanych PU/PE/PA/PTFE o średnicach: 4 mm, 6 mm, 8 mm, 10 mm, 12 mm.

• Wersje mosiężne kątowe:
  – gwinty zewnętrzne i wewnętrzne: G1/8", G1/4", G3/8", G1/2".

Zakres ciśnienia roboczego:

• Typowe ciśnienie robocze: od 0,5 do 10 bar.

• Maksymalne ciśnienie pracy (dla niektórych wersji mosiężnych): do 12 bar.

• Minimalne ciśnienie inicjujące działanie zaworu zwrotnego: ok. 0,2 bar.

Zakres temperatury pracy:

• Wersje tworzywowe: od -10°C do +60°C.

• Wersje mosiężne: od -20°C do +80°C.

• Zaleca się stosowanie suchego, przefiltrowanego powietrza zgodnego z normą ISO 8573-1:2010 (klasa 6.4.4 lub lepsza).

Przepustowość i spadki ciśnienia:

• Zawory dławiąco-zwrotne nie wpływają znacząco na przepływ medium w kierunku swobodnym.

• W kierunku regulowanym strumień powietrza podlega dławieniu, którego poziom ustala użytkownik.

• Typowy spadek ciśnienia w stanie otwarcia: 0,01 – 0,05 bar.

• Przepływ nominalny (Qn) zależny od średnicy – wartości typowe: 200 l/min (fi 4 mm), do 1000 l/min (fi 12 mm).

Typ regulacji:

• Pokrętło ryflowane z ogranicznikiem końcowym lub pokrętło motylkowe.

• Zakres regulacji: płynny, wieloobrotowy.

• Dokładność regulacji zależna od wykonania iglicy (stożek precyzyjny, mikrometr).

• Możliwość zabezpieczenia ustawień za pomocą nakrętki kontrującej (w wersjach mosiężnych).

Mechanizm zwrotny:

• Wbudowany zawór zwrotny: kulowy lub z uszczelką grzybkową.

• Kierunek swobodnego przepływu oznaczony na obudowie strzałką.

• Brak konieczności dodatkowego zaworu zwrotnego w instalacji.

Typ montażu:

• Wtykowy – szybkozłączka kalibrowana.

• Gwintowany – montaż w gnieździe przyłączeniowym (z lub bez użycia taśmy teflonowej/kleju anaerobowego).

• Wersje kątowe – instalacja w narożach rozdzielaczy, siłowników lub płyt montażowych.

Zawory dławiąco-zwrotne spełniają wymagania stawiane elementom regulacyjnym klasy przemysłowej. Dzięki różnorodności typów i zakresów przyłączy mogą być bezpośrednio integrowane z siłownikami, wyspami zaworowymi oraz przewodami rozprowadzającymi. Ich trwałość mechaniczna oraz stabilność parametrów pracy przekładają się na niezawodność całego układu pneumatycznego.

Zawory dławiąco-zwrotne oferowane przez CPP PREMA zostały zaprojektowane z uwzględnieniem wysokiej odporności mechanicznej, chemicznej oraz długowieczności elementów pracujących w warunkach przemysłowych. Różnorodność materiałowa pozwala na dobranie zaworu odpowiedniego do konkretnej aplikacji – zarówno w lekkich instalacjach pneumatycznych, jak i w układach narażonych na podwyższone ciśnienie, temperaturę lub drgania.

Wersje wtykowe z tworzywa:

• Korpus główny: poliacetal (POM) lub poliamid (PA6) – tworzywa techniczne o bardzo dobrej odporności na ścieranie, starzenie cieplne i działanie olejów.

• Złączki wtykowe: niklowany mosiądz lub wzmocnione tworzywo sztuczne (w zależności od wersji) – zapewniają szczelność połączenia z przewodem kalibrowanym.

• Uszczelnienia: elastomery NBR (kauczuk butadienowo-akrylonitrylowy) – charakteryzujące się odpornością na oleje, smary i temperatury do +80°C.

• Elementy regulacyjne: stal nierdzewna (iglica), tworzywo techniczne (pokrętło), wzmocnione polimery.

• Sprężyny mechanizmu zwrotnego: stal sprężynowa – zabezpieczona antykorozyjnie.

Zastosowanie tworzyw konstrukcyjnych w wersjach wtykowych pozwala na obniżenie masy zaworu, zwiększenie odporności na wibracje i ułatwienie montażu w lekkich strukturach maszynowych. Tworzywa te nie korodują i zachowują swoje właściwości w długim czasie eksploatacji w suchym lub lekko nawilżonym powietrzu.

Wersje kątowe mosiężne:

• Korpus zaworu: mosiądz CW617N z powłoką galwaniczną (niklowaną) – wysoka odporność na korozję, erozję i uszkodzenia mechaniczne. Niklowanie zabezpiecza przed utlenianiem się powierzchni i zwiększa żywotność zaworu.

• Pokrętło regulacyjne: stal nierdzewna lub tworzywo odporne na uderzenia (ABS, PA6) – zależnie od modelu.

• Uszczelnienia dynamiczne: NBR (standard), FKM (na zamówienie) – dostosowane do warunków środowiskowych i medium.

• Sprężyny zwrotne: stal nierdzewna AISI 302 – zachowuje elastyczność nawet po tysiącach cykli.

• Iglica dławiąca: stal nierdzewna hartowana lub mosiądz niklowany – zapewnia precyzję i odporność na zużycie.

• Zespół zaworu zwrotnego: kulka ze stali nierdzewnej lub grzybek z tworzywa uszczelnionego elastomerem.

Zastosowanie mosiądzu jako materiału bazowego w wersjach kątowych umożliwia stosowanie tych zaworów w instalacjach narażonych na zmienne warunki środowiskowe. Dzięki wysokiej odporności na korozję oraz stabilności wymiarowej mosiężne korpusy zaworów gwarantują szczelność i długotrwałą pracę.

Materiały używane w zaworach dławiąco-zwrotnych dobierane są z uwzględnieniem kompatybilności chemicznej z medium roboczym oraz warunkami pracy instalacji (temperatura, ciśnienie, wilgotność). Dzięki temu zawory z tej kategorii mogą być stosowane zarówno w standardowych instalacjach przemysłowych, jak i w aplikacjach specjalistycznych – np. w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym lub opakowaniowym (po wcześniejszej konsultacji materiałowej).

Prawidłowy montaż zaworów dławiąco-zwrotnych ma kluczowe znaczenie dla poprawnego działania układu pneumatycznego i zapewnienia długiej żywotności elementów regulacyjnych. Zawory te wymagają dokładnego ustawienia kierunku przepływu medium oraz starannego uszczelnienia połączeń gwintowanych lub wtykowych, zależnie od modelu.

Etap 1: Przygotowanie elementów instalacji

1. Upewnij się, że przewody, złączki i gniazda przyłączeniowe są czyste, suche i wolne od opiłków.

2. Sprawdź zgodność średnic przyłączy z danym modelem zaworu (np. fi 6 mm, G1/8).

3. Ustal kierunek przepływu powietrza w instalacji – każda obudowa zaworu posiada oznaczenie strzałką wskazującą kierunek swobodnego przepływu (przez zawór zwrotny).

Etap 2: Montaż zaworów wtykowych z tworzywa

1. Wprowadź przewód kalibrowany (PU, PE, PA) do szybkozłączki wtykowej aż do momentu wyraźnego „kliknięcia”.

2. Upewnij się, że przewód nie jest zbyt krótki i nie powoduje naprężeń mechanicznych na korpus zaworu.

3. Montaż można wykonać bez użycia narzędzi – w razie potrzeby rozłączania, należy wcisnąć pierścień blokujący złączki i jednocześnie wysunąć przewód.

Etap 3: Montaż zaworów gwintowanych mosiężnych (kątowych)

1. Gwint zewnętrzny zaworu zabezpiecz taśmą PTFE lub klejem anaerobowym (np. Loctite 542) – należy zachować szczelność i unikać nadmiaru uszczelniacza.

2. Wkręć zawór do gniazda instalacyjnego, dokręcając ręcznie lub z użyciem klucza płaskiego (z zachowaniem momentu siły według zaleceń producenta).

3. Zwróć uwagę na właściwą orientację zaworu względem kierunku przepływu – oznaczenie kierunkowe na obudowie musi odpowiadać założonemu układowi działania.

4. Wersje kątowe należy montować tak, aby nie występowało naprężenie osiowe i poprzeczne w miejscu wkręcenia.

5. Po zamontowaniu zaworu należy podłączyć przewód pneumatyczny do złączki wtykowej lub skręcanej, o ile przewidziano taką opcję.

Etap 4: Regulacja przepływu

1. Po podaniu ciśnienia roboczego uruchom układ i obserwuj działanie siłownika lub innego elementu wykonawczego.

2. Obracając pokrętłem regulacyjnym, ustaw odpowiedni poziom dławienia przepływu – zgodnie z ruchem wskazówek zegara zmniejszysz przepływ, przeciwnie – zwiększysz.

3. W przypadku modeli z kontrą – po ustawieniu wartości dławienia należy dokręcić nakrętkę zabezpieczającą.

4. Sprawdź szczelność instalacji, a następnie wykonaj kilka cykli próbnych.

Uwagi końcowe:

• Nie należy przekraczać maksymalnego ciśnienia pracy oraz temperatury zadeklarowanej przez producenta.

• Regularna kontrola działania zaworu i jego szczelności zalecana jest przy każdej inspekcji technicznej instalacji pneumatycznej.

• W razie konieczności wymiany zaworu, należy najpierw odciąć dopływ sprężonego powietrza i odpowietrzyć instalację.

Dzięki właściwemu montażowi zawory dławiąco-zwrotne zapewniają stabilną, bezpieczną i przewidywalną pracę instalacji. Niezależnie od wersji wykonania (wtykowa, kątowa mosiężna), proces montażu przebiega sprawnie i nie wymaga specjalistycznych narzędzi.

1. Czym różni się zawór dławiący od zaworu dławiąco-zwrotnego?
Zawór dławiący reguluje przepływ medium w obu kierunkach, natomiast zawór dławiąco-zwrotny umożliwia regulację tylko w jednym kierunku – w przeciwnym medium przepływa swobodnie przez zawór zwrotny. Pozwala to na uzyskanie różnej prędkości ruchu siłownika w obu kierunkach.

2. Jak rozpoznać kierunek działania zaworu dławiąco-zwrotnego?
Na korpusie każdego zaworu znajduje się strzałka określająca kierunek swobodnego przepływu (przez zawór zwrotny). Dławienie odbywa się w kierunku przeciwnym do strzałki. Prawidłowe ustawienie kierunku jest kluczowe dla działania układu.

3. Czy zawory dławiąco-zwrotne są regulowane ręcznie?
Tak. Zawory tej kategorii posiadają pokrętła, które umożliwiają ręczną regulację stopnia dławienia przepływu. W wersjach mosiężnych często stosuje się precyzyjne pokrętła z ryflowaną powierzchnią lub zabezpieczeniem kontrującym.

4. W jakim zakresie temperatur mogą pracować zawory dławiąco-zwrotne?
Zakres temperatur pracy wynosi od -10°C do +60°C dla modeli z tworzywa oraz od -20°C do +80°C dla wersji mosiężnych. Należy również zwrócić uwagę na rodzaj uszczelnień i zgodność z medium.

5. Czy zawory dławiąco-zwrotne wymagają konserwacji?
Zawory nie wymagają regularnej konserwacji, jednak zaleca się okresowe sprawdzanie szczelności połączeń i czystości układu pneumatycznego. Długotrwała praca w warunkach zanieczyszczonego powietrza może skrócić żywotność uszczelnień.

6. Jakie media mogą być stosowane z zaworami dławiąco-zwrotnymi?
Standardowo zawory przeznaczone są do pracy z suchym, przefiltrowanym sprężonym powietrzem (zgodnym z ISO 8573-1: klasa 6.4.4 lub lepsza). Inne media, takie jak neutralne gazy techniczne, można stosować po konsultacji z producentem.

7. Czy można użyć zaworu dławiąco-zwrotnego do regulacji podciśnienia?
Zawory dławiąco-zwrotne nie są przystosowane do pracy w układach próżniowych lub podciśnieniowych, ponieważ ich mechanizm zwrotny może nie zadziałać prawidłowo przy ujemnym ciśnieniu. Do takich zastosowań zaleca się specjalistyczne zawory próżniowe.

8. Czy zawory wtykowe są tak samo trwałe jak mosiężne?
Wersje wtykowe z tworzywa sztucznego są przeznaczone do lżejszych instalacji, gdzie nie występują silne drgania i wysokie ciśnienia. Mosiężne zawory kątowe cechują się większą odpornością mechaniczną i dłuższą żywotnością w ciężkich warunkach przemysłowych.

9. Czy zawory są zgodne z normami branżowymi?
Tak. Wszystkie zawory dławiąco-zwrotne CPP PREMA spełniają odpowiednie normy projektowe i jakościowe stosowane w pneumatyce przemysłowej. Gwinty przyłączy zgodne są z normą BSPP (G), a materiały spełniają wymagania REACH i RoHS.