Zawory sterowane pneumatycznie 5/3, centralnie otwarte [ CO ]

Zawory 5/3 sterowane pneumatycznie, centralnie otwarte (CO) marki CPP PREMA stanowią rozbudowaną grupę produktów dedykowanych nowoczesnym układom pneumatyki przemysłowej. Ich cechą charakterystyczną jest konfiguracja suwaka 5/3 z centralnym otwarciem, co pozwala na specyficzne rozdzielenie strumieni powietrza w położeniu neutralnym. W tej pozycji oba wyjścia siłownika mogą być odciążone lub podłączone do wydechu, zależnie od wewnętrznej konstrukcji zaworu. Dzięki temu możliwe jest swobodne „odprężenie” ciśnienia w komorach siłownika, co ma znaczenie w licznych aplikacjach technologicznych.

W prezentowanej rodzinie zaworów 5/3 CO znajdują się zarówno rozwiązania sterowane wyłącznie pneumatycznie (np. Zawór sterowany pneumatycznie DTP 5/3 G1/4 CO centralnie otwarty, Zawór sterowany pneumatycznie DTP 5/3 G1/8 CO centralnie otwarty, Zawór sterowany pneumatycznie ZMG 5/3 G1/4 CO centralnie otwarty czy Zawór sterowany pneumatycznie ZP 5/3 G3/8 CO centralnie otwarty), jak i szeroka gama elektrozaworów (Elektrozawór DTE 5/3 G1/4 CO, Elektrozawór pneumatyczny rozdzielający ZMG 5/3 G1/4 CO, ZEM 5/3 G1/4 CO itp.). W zależności od potrzeb użytkownicy mogą wybrać wariant przewodowy lub płytowy (zasilany przy pomocy płyt przyłączeniowych), co znacznie ułatwia montaż w rozbudowanych wyspach zaworowych.

Każdy egzemplarz zaworu 5/3 CO CPP PREMA cechuje się solidną budową. Producent dba o wytrzymałość korpusu oraz dobrą jakość uszczelnień, co przekłada się na żywotność i niezawodność. Wiele modeli wyposażono w różne typy cewek elektromagnetycznych (24V DC, 24V AC, 110V AC, 230V AC o mocy 6,5W lub 6,5VA), a w przypadku zaworów pneumatycznych – w wydajne komory sterujące. Dzięki temu wybór wariantów jest ogromny, co pozwala każdemu projektantowi czy służbom utrzymania ruchu dobrać optymalny model do konkretnej linii technologicznej.

Zawory 5/3 centralnie otwarte to rozwiązanie chętnie stosowane w aplikacjach wymagających szybkiego odpompowania ciśnienia z siłowników w stanie neutralnym. W praktyce taka konfiguracja przydaje się, gdy chcemy, by po wyłączeniu sterowania tłoczyska siłowników poruszały się swobodnie lub by ciśnienie w komorach spadło. W porównaniu do zaworów 5/3 z innym rodzajem pozycjonowania (np. z zamkniętym stanem środkowym czy z zablokowanym wyjściem siłownika) tutaj mamy efekt tak zwanej „otwartej środkowej drogi”, który idealnie nadaje się do niektórych zadań w przemyśle spożywczym, maszynowym czy transportowym.

CPP PREMA zadbała o szeroki wachlarz gwintów i przyłączy. Wśród dostępnych wariantów spotkamy G1/8, G1/4, G3/8, G1/2, G3/4 i nawet wersje zgodne z ISO 5599-1 (np. Zawór sterowany pneumatycznie ISO 2 5/3 CO centralnie otwarty). Istnieje możliwość wyboru elektrozaworów z diodami LED sygnalizującymi załączenie cewki, co zdecydowanie ułatwia kontrolę i diagnostykę w warunkach przemysłowych. Dla użytkowników o wyższych wymaganiach bezpieczeństwa dostępne są także egzemplarze w wykonaniu przeciwwybuchowym (ATEX), przykładowo Zawór ZMG 5/3 G1/4 ster.el.cewka 24VDC, II 3G Ex h IIc T4 Gc, II 3D Ex h IIIc T125stC Dc.

W porównaniu do innych rodzin zaworów 5/3, centralnie otwarte modele wyróżniają się tym, że w pozycji neutralnej ciśnienie w układzie siłownika spada, umożliwiając odciążenie lub swobodny ruch tłoczysk. W rezultacie, w branży automatyki takie zawory zyskują popularność np. w aplikacjach z manipulacją ładunkami, gdzie w stanie spoczynku siłownik powinien być zwolniony. Również w branżach, w których liczy się bezpieczeństwo operatorów i maszyn, centralnie otwarte układy potrafią minimalizować ryzyko niekontrolowanego ruchu po zaniku zasilania.

Warto zaznaczyć, że produkty z tej grupy występują zarówno w wersjach klasycznych – z przyłączami gwintowanymi – jak i w rozwiązaniach modułowych (płytowych). Dzięki temu sprawdzają się zarówno w małych warsztatach, jak i w potężnych zakładach produkcyjnych, gdzie preferuje się montaż w wyspach zaworowych. Wielu klientów wybiera modele płytowe, bo to umożliwia szybkie modyfikacje w layoutach linii technologicznych. Wymiana lub dołożenie pojedynczego zaworu 5/3 CO bywa wtedy prostsze i nie wymaga rozpinania całej instalacji pneumatycznej.

Podczas projektowania i testowania tych zaworów, inżynierowie CPP PREMA kładli nacisk na trwałość i niezawodność. Dowodem są liczne testy szczelności i wielokrotnych przełączeń, przeprowadzane jeszcze przed wprowadzeniem produktów na rynek. Zawory 5/3 CO są przystosowane do częstych cykli pracy, a wysokiej klasy uszczelnienia oraz wytrzymały suwak odpowiadają za stabilną pracę. Dzięki temu klienci doceniają ograniczoną liczbę awarii w wieloletniej eksploatacji.

Kolejnym atutem produktów jest możliwość integracji z systemami sterowania PLC. Elektrozawory – z uwagi na szeroki wybór cewek – łatwo zasilimy napięciami powszechnie stosowanymi w przemyśle (24V DC, 24V AC, 110V AC, 230V AC). Kompatybilność z różnymi standardami pozwala stosować je w istniejących liniach produkcyjnych bez kosztownych przeróbek instalacji elektrycznej. Ponadto, moc 6,5W czy 6,5VA jest na tyle umiarkowana, że nie przeciąża większości obwodów sterowania. Istnieją też warianty o jeszcze niższej mocy (np. 2,5W w serii ZEM), co przydaje się tam, gdzie liczy się minimalizowanie zużycia energii lub ograniczenia termiczne w rozdzielnicach.

Zawory 5/3 o centralnie otwartej pozycji środkowej stanowią niezwykle ważny element w szerokim spektrum zastosowań przemysłowych. W ofercie CPP PREMA rozpoznajemy wiele modeli elektrozaworów (np. DTE 5/3 G1/4 CO, ZMG 5/3 G1/8 CO, ZEM 5/3 G1/4 CO, ZE 5/3 G3/8 CO) oraz wersje sterowane wyłącznie pneumatycznie (np. DTP 5/3 G1/4 CO, ZMG 5/3 G1/4 CO w odmianie bez cewek). Każde z tych rozwiązań bazuje na wspólnym schemacie: piłkowe 5/3, gdzie w położeniu neutralnym suwak umożliwia odprowadzenie ciśnienia z wyjść siłownika do otoczenia (lub na wydech). Taka funkcja bywa kluczowa w wielu branżach przemysłu, usług i nauki.

Pierwszym obszarem, w którym docenia się zalety zaworów 5/3 CO, jest automatyka procesowa. W liniach produkcyjnych często zachodzi potrzeba utrzymania siłowników w stanie „zwolnionym” w trybie spoczynku. Dzięki centralnie otwartej konfiguracji drogi środkowej, kiedy zawór nie jest aktywnie przełączony w lewo ani w prawo, powietrze z komór siłownika może swobodnie uchodzić. Powoduje to odciążenie tłoczyska i umożliwia ruch siłownika bez oporów, co w niektórych aplikacjach gwarantuje większe bezpieczeństwo, mniejsze ryzyko kolizji czy łagodniejszy rozruch.

Przemysł spożywczy to druga dziedzina, gdzie stosowanie takich zaworów 5/3 CO przynosi korzyści. W wielu maszynach pakujących, dozujących i etykietujących, po zakończeniu cyklu pracy, siłowniki powinny przejść do luźnej pozycji. Dzięki zaworom z centralnym otwarciem, maszynę da się szybko zresetować, przepuszczając powietrze z komór do wydechu. W sytuacjach awaryjnych lub przy zatrzymaniu linii produkcyjnej zapobiega się wówczas zablokowaniu ruchu siłowników w danej pozycji, co mogłoby prowadzić do uszkodzeń lub niebezpiecznych napięć mechanicznych.

W branży maszynowej i motoryzacyjnej duża rola przypadła zaworom CO w systemach montażowych, robotach spawalniczych, prasach czy układach manipulacji częściami. Zdarza się, że trzeba umożliwić pracownikowi ręczne przestawienie elementu maszyny, co jest utrudnione, gdy siłownik nie potrafi odprowadzić ciśnienia w pozycji neutralnej. Dzięki zaworowi 5/3 CO możemy tak skonfigurować układ, by w stanie spoczynku siłownik nie wywierał żadnej siły, a operator miał bezpieczny dostęp do obrabianego elementu.

Przemysł elektroniczny i produkcja drobnych komponentów także korzystają z takiego rozwiązania. W precyzyjnych aplikacjach, gdzie liczy się szybkie przestawienie robota czy manipulatora na „luźny bieg”, zawory 5/3 CO zapewniają minimalny opór mechaniczny w czasie przerw. W odróżnieniu od zaworów 5/3 z zamkniętą pozycją środkową, tutaj brak ciśnienia w siłowniku ułatwia prace serwisowe i regulacyjne, bo nie trzeba przeprowadzać procedury spuszczania powietrza w inny sposób.

Transport i logistyka to kolejna branża, w której docenia się centralne otwarcie zaworów 5/3. W niektórych systemach sortowania czy przenoszenia ładunków, siłowniki służą do segregacji towarów. Po zakończeniu sortowania siłownik może się „uwolnić” w neutralnym stanie i pozwolić przesuwanemu przedmiotowi na dalszy swobodny ruch. Minimalizuje to konieczność dodatkowych faz odciążania i upraszcza logikę sterowania. Jednocześnie, w razie błędu sterowania, zawór 5/3 CO nie będzie utrzymywał siłownika w pozycji zasilonej, co ogranicza potencjalne szkody.

W automatyce budynkowej i systemach wentylacji zdarza się również zastosowanie zaworów 5/3 CO do sterowania klapami czy przepustnicami powietrza. Gdy nie ma sygnału sterującego, klapa może pozostać w stanie otwartym lub częściowo otwartym, bo ciśnienie nie blokuje jej w jednej z pozycji krańcowych. To ważne w systemach bezpieczeństwa, np. w razie pożaru lub wyłączenia systemu – przepływ powietrza w przewodzie może być kontrolowany w bardziej elastyczny sposób.

Laboratoria i ośrodki badawczo-rozwojowe także sięgają po zawory z centralnie otwartą pozycją, szczególnie w stanowiskach testowych, gdzie wymaga się powtarzalnego, szybkiego rozprężania siłownika. Badacze cenią takie rozwiązanie za prostotę i pewność, że w stanie neutralnym instalacja nie utrzymuje zbędnego ciśnienia w komorach. Można więc eksperymentować z różnymi ustawieniami bez konieczności manualnego odpowietrzania za każdym razem.

Przemysł chemiczny czy farmaceutyczny zwraca uwagę nie tylko na samą funkcję rozprężania, ale i na kompatybilność z różnymi mediami. W niektórych procesach sterowanie siłownikami gazowymi (np. azotem) albo powietrzem o wysokim stopniu czystości ma duże znaczenie. Zawory 5/3 CO marki CPP PREMA, wyposażone w odpowiednie uszczelnienia, mogą z powodzeniem pracować w środowiskach, gdzie konieczne jest częste płukanie instalacji czy kontakt z substancjami chemicznymi. Oczywiście trzeba wtedy wybrać wariant z właściwym materiałem korpusu i suwaka.

Dziedzina robotyki to kolejna przestrzeń, w której centralne otwarcie okazuje się przydatne. W projektach lekkich manipulatorów lub chwytaków przemysłowych, bywa konieczność, by w stanie spoczynku ramię robota nie wywierało nacisku na transportowany przedmiot. Dzięki zaworowi CO, ciśnienie z siłowników jest szybko odprowadzane, co minimalizuje ryzyko zgniecenia czy mechanicznego uszkodzenia delikatnych elementów. Z perspektywy bezpieczeństwa pracy ludzi w pobliżu robotów jest to też istotne – brak ciśnienia w komorach oznacza mniejsze ryzyko niekontrolowanego ruchu.

Warsztaty szkoleniowe, politechniki i szkoły średnie o profilu mechanicznym lub mechatronicznym również potrzebują zaworów 5/3 CO do prowadzenia zajęć z podstaw pneumatyki. Studenci mogą uczyć się, jak skonfigurować układ, w którym w neutralnej pozycji siłownik nie jest zasilany. Takie ćwiczenia pokazują, że dobór zaworu 5/3 z odpowiednim charakterem pozycji środkowej jest kluczowy dla wielu aplikacji. Dzięki temu młodzi inżynierowie rozumieją praktyczne konsekwencje różnicy między centralnym otwarciem, centralnym zamknięciem a innymi wariantami.

Szeroko rozumiany przemysł opakowaniowy to kolejny bastion zastosowań. Tam, gdzie rytm pracy maszyn jest szybki, a siłowniki odpowiadają za formowanie kartonów, zgrzewanie folii, podawanie etykiet czy ustawianie butelek w pakiety, zawory 5/3 CO pozwalają ograniczyć czas potrzebny na przygotowanie do kolejnego cyklu. Po zakończeniu pracy sekcji, siłownik może się swobodnie cofnąć lub po prostu przestać utrzymywać ciśnienie, dzięki czemu przejście do następnego etapu jest bardziej płynne. W dłuższej perspektywie przekłada się to na wyższą wydajność linii i mniej przestojów.

W układach bezpieczeństwa w niektórych branżach preferuje się właśnie zawory z centralnym otwarciem, gdyż w razie awarii zasilania czy zaniku sygnału sterującego, wyjścia siłownika nie są zablokowane ciśnieniem. To minimalizuje ryzyko zakleszczenia elementów maszyny w niekorzystnej pozycji. Dzięki temu operator może szybciej podjąć działania naprawcze. Oczywiście, w pewnych specyficznych przypadkach (np. utrzymanie siłownika w pozycji zablokowanej) lepszy będzie zawór z centralnie zamkniętą pozycją środkową. Wybór zależy zawsze od wymagań projektu.

Nie można pominąć zastosowań w rolnictwie i przetwórstwie spożywczym na mniejszą skalę, gdzie maszyny pakujące warzywa, owoce czy produkty mleczne potrzebują prostych, ale niezawodnych rozwiązań pneumatycznych. Zawory 5/3 CO, zwłaszcza w odmianach o wyższej odporności na wilgoć i korozję, sprawdzają się w trudnych warunkach środowiskowych (kurz, para wodna). W razie przerwy w pracy lub przejścia do czyszczenia linii, siłowniki natychmiast się odciążają, co pozwala szybciej przejść do fazy mycia czy dezynfekcji.

Przy wyborze zaworów 5/3 CO kluczową rolę odgrywają parametry techniczne, które określają zdolność urządzenia do pracy w określonych warunkach przemysłowych. Firma CPP PREMA oferuje rozbudowaną gamę produktów, dlatego poniższe informacje stanowią przegląd najistotniejszych cech wspólnych dla zaworów 5/3 o pozycji środkowej centralnie otwartej.

1. Konfiguracja 5/3 z pozycją centralnie otwartą

W zaworach 5/3 wyróżniamy pięć portów:

• P (zasilanie powietrzem),

• A i B (wyjścia do komór siłownika),

• R i S (wydechy).

Trzy pozycje suwaka decydują, jak powietrze przepływa między portami. W wariancie centralnie otwartym (CO) pozycja środkowa umożliwia odprowadzenie powietrza z A i B do wydechów (R i/lub S). W praktyce oznacza to, że gdy zawór nie jest przełączony na lewo ani prawo, ciśnienie w siłowniku spada, a tłoczysko pozostaje odciążone.

2. Zakres ciśnień roboczych

Większość zaworów 5/3 CO od CPP PREMA pracuje w typowych zakresach 2–10 bar, co odpowiada standardowym instalacjom pneumatycznym. W niektórych modelach minimalne ciśnienie sterowania może wynosić ok. 1,5 bar, a maksymalne przekraczać 8–10 bar. Dokładne wartości zależą od wersji: czy jest to elektrozawór (z pilotem pneumatycznym), czy zawór sterowany wyłącznie ciśnieniem. Wersje przewodowe i płytowe mogą mieć zbliżone wartości, choć w płytowych często uwzględnia się specyfikę wyspy zaworowej (np. ograniczenia w przepływach wewnętrznych płyt).

3. Rodzaje przyłączy (gwint, płytowe ISO)

W produktach CPP PREMA znajdziemy szeroki wybór gwintów – G1/8, G1/4, G3/8, G1/2, G3/4 – co pozwala dostosować zawór do siłowników i przepływów obecnych w danym układzie. Im większy gwint, tym wyższy potencjalny przepływ powietrza, a tym samym szybsze działanie siłownika. Ponadto, w rodzinie zaworów 5/3 CO są dostępne również wykonania ISO 5599-1 (np. ISO 2, ISO 1), które umożliwiają montaż płytowy w systemach modularnych. Dla projektantów ceniących standardy to istotne ułatwienie, ponieważ unikają oni konieczności stosowania niestandardowych komponentów.

4. Przepływ i wartości Cv/Kv

W opisie technicznym zaworów 5/3 CO producent zwykle wskazuje współczynnik przepływu Cv lub Kv, określający ilość powietrza przepływającą przez zawór przy danej różnicy ciśnień. W typowych rozwiązaniach G1/4 wartości te wahają się w granicach 0,8–1,2 (Cv), co jest wystarczające dla średnich siłowników. Dla G1/2 i G3/4 przepływ może być znacznie wyższy, dochodzący nawet do 2,5–3,5 (Cv). Ostateczny dobór zależy od potrzeb aplikacji: szybkość ruchu tłoczyska, długość cyklu czy wymiary siłownika.

5. Cewki elektromagnetyczne

W grupie elektrozaworów 5/3 CO mamy możliwość wyboru cewek o różnych napięciach zasilania. Najczęściej dostępne są:

• 24V DC (moc 6,5W lub 2,5W w wersjach energooszczędnych),

• 24V AC (moc 6,5VA),

• 110V AC (moc 6,5VA),

• 230V AC (moc 6,5VA).

Część modeli oferuje wariant LED, w którym na cewce zamontowano diodę sygnalizującą załączenie. Taka funkcjonalność pomaga w diagnostyce, zwłaszcza w dużych liniach produkcyjnych. Niektóre egzemplarze dostępne są w wersji ATEX, np. do stref zagrożonych wybuchem, z oznaczeniem Ex h IIc T4 Gc itp.

6. Zużycie energii

W wersjach klasycznych cewka pobiera ok. 6,5W w DC lub 6,5VA w AC. Jednak w serii ZEM spotkamy cewki 2,5W DC, co jest istotne tam, gdzie trzeba ograniczyć generowanie ciepła w szafie sterowniczej lub gdy zasilanie obwodu sterowania ma ograniczoną moc. Niższe zużycie energii często przekłada się też na mniejsze koszty i mniejszy wpływ na środowisko.

7. Zakres temperatur pracy

Standardowo zawory 5/3 CO przystosowane są do działania w temperaturach od -5°C do +50°C. W praktyce, przy odpowiedniej konfiguracji uszczelnień (NBR, FKM), można rozszerzyć zakres do -10°C lub +60°C. W aplikacjach chłodniczych, gdzie temperatura spada poniżej 0°C, należy zadbać o odwadniacze i suchy obwód. Wysokie temperatury wymagają z kolei uszczelnień odpornych na przegrzanie.

8. Czas przełączania

Zawory 5/3 CO działają stosunkowo szybko. Czas przełączania może wynosić od kilkunastu do kilkudziesięciu milisekund, zależnie od wielkości zaworu i ciśnienia roboczego. W aplikacjach wymagających bardzo szybkich cykli (kilka razy na sekundę) należy dobrać wariant gwarantujący wystarczający przepływ powietrza i szybkie oddziaływanie suwaka.

9. Poziom hałasu i tłumiki wydechu

W pozycji środkowej, gdy porty A i B łączą się z wydechem, powietrze może uchodzić gwałtownie. W celu zredukowania hałasu zaleca się montaż tłumików na portach R i S. Tłumiki z brązu spiekanego lub tworzyw sztucznych potrafią znacznie obniżyć poziom decybeli, co jest ważne w halach, gdzie BHP wymaga ograniczenia hałasu do określonej wartości.

10. Zasilanie przewodowe vs. płytowe

Dostępne są dwa główne sposoby podłączenia. Pierwszy, czyli klasyczne przyłącze gwintowane, bazuje na wkręceniu szybkozłączek lub nypli. Drugi – montaż płytowy – upraszcza tworzenie wysp zaworowych. Płyty mają odpowiednio wyfrezowane kanały, do których przykłada się zawór z uszczelkami (oringami). Takie rozwiązanie przydaje się w dużych instalacjach, gdzie chcemy zachować porządek i modułowość.

11. Materiały suwaka i korpusu

Najczęściej korpusy zaworów 5/3 CO wykonywane są z aluminium (np. anodowanego), a suwak ze stali nierdzewnej lub tworzywa o niskim tarciu. Uszczelki potrafią być NBR, FKM czy inne w zależności od wymogów chemicznych i termicznych. Więcej szczegółów w sekcji „Materiałów konstrukcyjnych”. Ważne, by użytkownik zwrócił uwagę, czy dany model zaworu jest przystosowany do pracy w środowisku z olejami, pyłami lub agresywnymi substancjami.

12. Wielkości gabarytowe

Producenci w kartach katalogowych podają informacje o szerokości, długości i wysokości zaworu. Dla G1/8 i G1/4 to zwykle kompaktowe rozmiary, pozwalające montować zawory obok siebie w ciasnych maszynach. Zwiększając przepustowość, rosną gabaryty i masa, co warto uwzględnić w projektach, gdzie waga komponentów ma znaczenie (np. w zautomatyzowanych manipulatorach suwnic).

13. Certyfikaty i normy

Zawory 5/3 CO, szczególnie w wersjach z cewkami, często posiadają oznaczenie CE. Produkty do stref Ex (ATEX) oznacza się zgodnie z dyrektywami, np. II 3G Ex h IIc T4 Gc. Wersje ISO (np. ISO 5599-1) spełniają określone standardy wymiarowe i funkcjonalne. Firmy poddają zawory testom szczelności i bezpieczeństwa. Dokumentacja prezentuje wyniki tych badań i potwierdza zgodność z normami branżowymi.

14. Wskaźniki położenia suwaka

W niektórych egzemplarzach występują małe okienka albo sensory, które wskazują aktualne położenie suwaka. Wprawdzie to rzadziej stosowany element w rodzinie 5/3 CO, ale w wybranych modelach można zamówić wersję z dodatkowymi akcesoriami do monitorowania stanu. Dzięki temu służby utrzymania ruchu szybciej diagnozują ewentualne problemy z przełączaniem.

15. Trwałość i częstotliwość cykli

Przy standardowym powietrzu (z filtrem i odolejaczem) zawory 5/3 CO CPP PREMA potrafią wykonać miliony cykli bez widocznych oznak zużycia. Oczywiście intensywne warunki (temperatura, zanieczyszczenia) mogą skrócić ten okres. Producent zwykle zaleca planowe przeglądy i konserwację – np. kontrolę uszczelnień, czyszczenie portów – co kilkaset tysięcy cykli.

16. Dodatkowe funkcje i akcesoria

W zależności od serii, do zaworów można dobrać akcesoria, takie jak: złączki typu push-in, tłumiki wydechu, przyciski manualnego sterowania (do testowania zaworu bez zasilania), moduły do wspólnego odprowadzania spalin, rozdzielacze zintegrowane do pracy w wyspach. Wersje LED cewki potrafią mieć różne barwy, co ułatwia szybką identyfikację stanu w dużej liczbie zaworów pracujących w jednej linii.

Podsumowując, dane techniczne zaworów 5/3 CO od CPP PREMA koncentrują się wokół:

• charakterystyki suwaka (otwarta pozycja środkowa, rozprężanie ciśnienia),

• kompatybilności z ciśnieniami 2–10 bar,

• szerokiego wyboru gwintów i napięć cewek,

• odpowiednich współczynników przepływu,

• sprawdzonego zakresu temperatur,

• różnorodnych form montażu (przewodowych i płytowych).

Materiały użyte w produkcji zaworów 5/3 CO decydują o ich trwałości i niezawodności. Marka CPP PREMA, posiadająca wieloletnie doświadczenie w branży pneumatycznej, dokłada wszelkich starań, by każdy egzemplarz był wykonany z surowców optymalnie dobranych do warunków pracy. W poniższej sekcji przyjrzymy się, jakie rozwiązania materiałowe dominują w tej rodzinie produktów.

1. Korpusy zaworów

Większość zaworów 5/3 CO bazuje na aluminium. Ten lekki metal odznacza się doskonałym stosunkiem masy do wytrzymałości, a także dobrym przewodnictwem cieplnym. Wewnątrz zaworu nie tworzy się więc zbędny nadmiar ciepła, co byłoby niepożądane przy intensywnym załączaniu cewek. Często stosuje się proces anodowania, który tworzy na powierzchni warstwę tlenków zwiększającą odporność na korozję i ścieranie.

W niektórych liniach produktowych o podwyższonych wymaganiach środowiskowych (np. instalacje w pobliżu czynników korozyjnych lub w obszarach o dużej wilgotności) możliwe jest użycie korpusów z mosiężu albo stali nierdzewnej. Te warianty spotyka się jednak rzadziej, częściej w ramach rozwiązań specjalnych lub egzemplarzy dedykowanych do stref ATEX, gdzie liczy się szczególna odporność na korozję czy iskrzenie.

2. Suwak i elementy ruchome

Kluczową rolę w zaworze pełni suwak (rozdzielacz wewnętrzny), który przemieszcza się między trzema pozycjami i steruje przepływami z portów P, A, B do R, S. Suwak produkuje się najczęściej z stali nierdzewnej (np. AISI 304, 316) lub ze stopów o podwyższonej odporności na ścieranie. Istotne jest, by powierzchnia suwaka była precyzyjnie wykończona (szlifowanie, polerowanie), co zmniejsza tarcie i przedłuża żywotność uszczelnień. W pewnych seriach – zwłaszcza tam, gdzie kluczowa jest lekkość – stosuje się suwaki z tworzyw sztucznych, np. poliacetal (POM) o niskim współczynniku tarcia.

3. Uszczelnienia

Zawory 5/3 CO zawdzięczają szczelność odpowiednim uszczelnieniom, najczęściej z gumy NBR (kauczuk butadienowo-akrylonitrylowy). Ten materiał dobrze znosi kontakt z olejami stosowanymi w sprężonym powietrzu, co jest ważne w instalacjach przemysłowych. Jeśli aplikacja wymaga wyższej odporności na temperaturę lub substancje agresywne, stosuje się uszczelnienia FKM (Viton). W modelach przeznaczonych do niskich temperatur lub pracy w środowiskach wrażliwych, alternatywę może stanowić EPDM bądź silikon. Grunt, by producent wskazał w dokumentacji, jaki typ elastomeru zastosowano i w jakim zakresie temperatur pracuje optymalnie.

4. Sprężyny i elementy kompensacyjne

W wielu egzemplarzach 5/3 CO (zwłaszcza elektrozaworach) stosuje się małe sprężyny dociskające suwak lub elementy pilotowe do określonych pozycji. Są one wykonane z hartowanej stali sprężynowej lub stali nierdzewnej, co gwarantuje zachowanie elastyczności przy setkach tysięcy cykli. Niekiedy w konstrukcjach pilotowych występują dodatkowe drobne tłoczki i pierścienie kompensacyjne, chroniące suwak przed zacięciem spowodowanym nagłym wzrostem ciśnienia.

5. Cewki elektromagnetyczne i korpusy cewek

Elektrozawory z oferty CPP PREMA mają cewki w obudowach z tworzywa sztucznego (np. poliamid, polipropylen, wzmocniony włóknem szklanym) lub metalu. Obudowy plastikowe są lżejsze i zapewniają dobrą izolację elektryczną, zaś metalowe mogą lepiej odprowadzać ciepło. We wnętrzu cewki znajduje się drut miedziany lub aluminiowy, zwykle pokryty izolacją z lakierów termoodpornych. W niektórych modelach spotyka się diody LED wtopione w tworzywo, co pozwala na wizualną kontrolę stanu załączenia.

6. Elementy przyłączeniowe

W wersjach gwintowanych, do podłączenia przewodów, stosuje się typowe gwinty G (BSP). Miejsca gwintowania w korpusie muszą być obrabiane w sposób precyzyjny, by wytrzymać ciśnienie i zapobiec nieszczelnościom. Użytkownicy mocują tam najczęściej szybkozłączki do węży poliuretanowych lub złącza kształtowe z metalu (mosiądz niklowany, stal). By ułatwić montaż, firma często zaleca użycie taśmy teflonowej (PTFE) lub mas uszczelniających. W wersjach płytowych, styki pomiędzy zaworem a płytą uszczelniane są oringami z gumy NBR bądź FKM. Również i te oringi muszą być idealnie dopasowane do kanałów, by nie doszło do przedmuchów powietrza między portami.

7. Powłoki antykorozyjne

W halach, gdzie poziom wilgoci jest wysoki lub gdzie występują opary kwasów, korpus zaworu i jego elementy metalowe są narażone na korozję. Z tego powodu w wielu modelach 5/3 CO wykonuje się dodatkowe procesy powierzchniowe:

• anodowanie aluminium,

• chromowanie lub niklowanie stali,

• malowanie proszkowe wybranych elementów.

Dzięki tym zabiegom wydłuża się czas bezawaryjnej pracy zaworu, a jednocześnie poprawia się walory estetyczne urządzenia.

8. Specjalne wykonania ATEX

W strefach zagrożonych wybuchem (np. II 3G, II 3D) trzeba używać zaworów i cewek spełniających ściśle określone normy. Firma CPP PREMA produkuje modele 5/3 CO w wersji przeciwwybuchowej, w których stosuje się m.in. iskrobezpieczne cewki, a często też wzmocnione korpusy i barierę przeciwpyłową. Tu materiały odgrywają jeszcze większe znaczenie, bo nie można dopuścić do powstania jakiejkolwiek iskry czy przegrzania. W metalowych częściach minimalizuje się tarcie i stosuje powłoki zapobiegające iskrzeniu.

9. Smary i środki konserwujące

Wewnętrzne powierzchnie korpusu i suwaka zaworów 5/3 CO często pokrywa się fabrycznie cienką warstwą smaru specjalistycznego. Ma on zwiększyć płynność przesuwu suwaka i zmniejszyć zużycie uszczelnień. W aplikacjach typu spożywczego lub farmaceutycznego wymaga się czasem smarów atestowanych (np. NSF H1). Jeżeli użytkownik stosuje naolejacze w instalacji, smar wewnętrzny może być zbędny. Warto sprawdzić w dokumentacji, czy dany model toleruje smarowanie mgłą olejową, czy też jest przystosowany do pracy bezolejowej.

10. Użytkowanie w środowiskach agresywnych

W takich miejscach, jak zakłady chemiczne czy huty, gdzie w powietrzu mogą unosić się opary kwasów, siarki czy chlorków, kluczowe jest dobranie wersji o podwyższonej odporności chemicznej. W niektórych sytuacjach producent oferuje np. korzystanie z uszczelnień PTFE lub specjalnych powłok teflonowych w korpusie. Duże znaczenie ma też to, by suwak nie ulegał zapiekaniu przy kontakcie z drobnym pyłem metalicznym. Tutaj z kolei decyduje rodzaj obróbki i dopasowanie szczelin minimalizujących przenikanie cząstek stałych.

11. Przyciski sterowania ręcznego

Część elektrozaworów 5/3 CO posiada przyciski do ręcznego przełączania, zwane manual override. Te przyciski zwykle są z tworzywa sztucznego lub metalu odpornego na nacisk i korozję. Mają formę wciskanego kołka, umożliwiając przełączenie suwaka bez podawania napięcia na cewkę. Pomocne to bywa w czasie uruchomień i testów, gdy chcemy sprawdzić układ sterowania bez angażowania sterownika PLC. Wysokiej jakości materiały w tym miejscu zapobiegają ścieraniu się przycisku i gwarantują jego skuteczne działanie przez cały czas eksploatacji.

12. Waga i wymiary montażowe

W materiałach konstrukcyjnych przekłada się to na finalną wagę zaworu. Aluminium zapewnia niską masę, co docenią użytkownicy instalujący dziesiątki zaworów na jednej płycie. Lżejsza armatura pneumatyczna powoduje mniejsze obciążenia konstrukcji. Ponadto, rozstaw otworów montażowych i gabaryty są tak projektowane, by zapewnić kompatybilność z typowymi uchwytami i płytami. Za sprawą unifikacji wymiarów, wymiana zaworu w razie awarii nie wymaga gruntownych zmian.

13. Kontrola jakości i testy materiałowe

Wysoki standard materiałów idzie w parze z wnikliwą kontrolą jakości. Fabryki CPP PREMA przeprowadzają testy szczelności, kontroli wymiarów i sprawdzają współosiowość otworów. Ocenia się odporność powłok na zarysowania i korozję. Dzięki temu finalny produkt spełnia surowe normy branżowe. Klienci zyskują pewność, że oferowane zawory 5/3 CO wytrzymają trudne warunki eksploatacji.

14. Ekologia i recykling

Przy produkcji zaworów firma stara się wybierać materiały, które można łatwo przetworzyć lub zutylizować. Aluminium jest powszechnie recyklingowane, a tworzywa sztuczne nierzadko nadają się do ponownego przetopu, o ile zostaną poprawnie zebrane i posegregowane. Coraz częściej zwraca się uwagę na stosowanie smarów biodegradowalnych, by ograniczyć negatywny wpływ na środowisko.

Prawidłowy montaż zaworów 5/3 CO jest kluczowym warunkiem ich bezawaryjnej i bezpiecznej pracy. Firma CPP PREMA dostarcza zazwyczaj szczegółowe instrukcje wraz z dokumentacją produktu, jednak poniższe wskazówki zebrano, by pomóc w typowych sytuacjach instalacyjnych. Pamiętaj, że każdy zawór może mieć specyficzne wytyczne wynikające z rozmiaru gwintu, typu cewki czy konstrukcji płytowej.

1. Przygotowanie stanowiska

Przed przystąpieniem do montażu upewnij się, że:

• zasilanie powietrzem zostało całkowicie odcięte,

• linia pneumatyczna jest odciążona (ciśnienie w przewodach = 0 bar),

• masz wystarczająco dużo miejsca na bezpieczną pracę,

• wszystkie narzędzia (klucze, wkrętaki, taśma uszczelniająca, itp.) są w zasięgu ręki.

Zalecane jest, by stanowisko było czyste i wolne od pyłu. Zanieczyszczenia mogą przedostać się do korpusu zaworu i skrócić żywotność suwaka.

2. Rozpoznanie portów

W zaworach 5/3 CO wyróżniamy pięć portów:

• P (zasilanie powietrzem),

• A i B (wyjścia na siłownik),

• R i S (wydechy).

W położeniu środkowym suwak łączy A i B z wydechami, co powoduje odprowadzenie powietrza z siłownika. Przed montażem zweryfikuj w dokumentacji producenta, jak oznaczone są porty w danym modelu (czasem występują inne symbole, np. 1, 2, 4, 3, 5). W elektrozaworach znajdziesz też porty elektryczne, najczęściej w postaci wtyczek DIN lub przewodów.

3. Montaż wersji gwintowanej (przewodowej)

Jeżeli masz zawór w wersji gwintowanej G1/4 (lub innej), zacznij od wkręcenia złączek do portów.

• Użyj taśmy teflonowej bądź masy uszczelniającej w niewielkiej ilości (3–4 zwoje taśmy PTFE wokół gwintu).

• Nałóż ją zgodnie z kierunkiem wkręcania, by uniknąć jej zsuwania się przy dokręcaniu.

• Dokręcaj złączki z wyczuciem, aby nie uszkodzić korpusu. Zbyt duża siła może naruszyć gwint, a za mała spowoduje nieszczelności.

Następnie podłącz przewody od siłownika do portów A i B. Zasilanie (P) poprowadź z głównej linii powietrza, a wydechy (R i S) możesz wyposażyć w tłumiki, by zredukować hałas. Jeżeli zawór ma sterowanie elektryczne, wsuń wtyczkę cewki i zabezpiecz ją kluczem imbusowym lub śrubokrętem. Sprawdź, czy napięcie na cewce odpowiada temu w Twoim układzie (np. 24V DC, 110V AC, itp.).

4. Montaż wersji płytowej

Wersje płytowe (np. ISO 5599-1) wymagają posiadania dedykowanej płyty przyłączeniowej, która ma wyfrezowane kanały i porty zasilania. Oto główne etapy:

1. Zamontuj płytę przyłączeniową do konstrukcji maszyny lub wewnątrz wyspy zaworowej.

2. Włóż oringi (uszczelki) w odpowiednie zagłębienia płyty. Zadbaj, by były to oryginalne, dedykowane uszczelnienia, pasujące do Twojego modelu zaworu.

3. Delikatnie ułóż zawór na płycie, kontrolując położenie otworów.

4. Przykręć zawór do płyty śrubami zgodnie z zalecanym momentem obrotowym (zbyt mocne dokręcenie może zniszczyć oringi, a za słabe spowoduje nieszczelności).

5. Podłącz zasilanie powietrzem i przewody do portów płyty (o ile płyta nie jest już zintegrowana z dużą wyspą). W elektrozaworach zamocuj też wtyczkę cewki.

5. Sprawdzanie poprawności połączeń

Po wstępnym przykręceniu zaworu warto upewnić się, że:

• żaden przewód nie jest zagięty ani nie blokuje się,

• gwintowane złączki są dociągnięte równomiernie,

• w wersji elektrozaworu cewki są dokręcone i mają dobrą styczność elektryczną,

• w płytach przyłączeniowych oringi nie przesunęły się przy zakładaniu zaworu.

6. Stopniowe podawanie ciśnienia

Po zakończeniu montażu, podaj powietrze do instalacji bardzo powoli, np. poprzez zawór kulowy otwierany w minimalnym zakresie. Będziesz wtedy w stanie wcześnie wyłapać ewentualne nieszczelności (syczenie powietrza). Jeśli słychać niepokojący dźwięk, przerwij dopływ i popraw uszczelnienie problematycznego portu.

7. Test funkcjonalny

Gdy ciśnienie w układzie osiągnie nominalną wartość (np. 6 bar), sprawdź działanie zaworu:

• podaj sygnał przełączający (w elektrozaworach – załącz cewkę, w pneumatycznych – doprowadź sprężone powietrze do sterowania),

• zaobserwuj, czy siłownik podłączony do portów A i B porusza się prawidłowo,

• ustaw zawór w pozycji neutralnej (bez sygnału), skontroluj czy faktycznie następuje odprowadzenie ciśnienia z siłownika do wydechów.

Zawór 5/3 CO w stanie środkowym powinien zwolnić siłownik, tak aby tłoczysko nie było utrzymywane w żadnym kierunku siłą powietrza.

8. Regulacja i akcesoria

Jeżeli system wymaga precyzyjnej kontroli prędkości wysuwu lub wsuwu siłownika, można zastosować dławiki przepływu na portach A i B lub (rzadziej) na wydechach R i S. W praktyce lepszą regulację daje dławienie na wylocie z siłownika. Jeśli poziom hałasu jest za duży, zamontuj tłumiki na wydechach. W halach produkcyjnych, gdzie bezpieczeństwo akustyczne jest istotne, to standardowe rozwiązanie.

9. Szczególne przypadki ATEX

W strefach zagrożonych wybuchem należy używać zaworów 5/3 CO w wykonaniu ATEX. Montaż musi być prowadzony ściśle z wytycznymi producenta i przepisami prawnymi. Często wymaga to uziemienia korpusu, instalacji iskrobezpiecznych połączeń elektrycznych, a także ograniczenia maksymalnego prądu w cewkach. Tylko tak przeprowadzona instalacja zagwarantuje bezpieczeństwo i spełni normy.

10. Bieżąca konserwacja

Z czasem w układzie mogą gromadzić się zanieczyszczenia. Warto więc regularnie sprawdzać filtry powietrza i usuwać skropliny z odwadniaczy. Kontrola stanu zaworu (nieszczelności, spowolnienie przełączania) powinna odbywać się okresowo, zwłaszcza przy intensywnej eksploatacji. Zawory 5/3 CO mają zwykle długą żywotność, o ile powietrze jest odpowiednio oczyszczone i siłownik nie pracuje w środowisku skrajnie korozyjnym.

11. Demontaż i wymiana

W razie konieczności wymiany zaworu lub uszczelnień:

1. Odetnij dopływ powietrza i spuść ciśnienie z układu.

2. Odłącz przewody (lub odkręć zawór w wersji płytowej).

3. Jeśli zawór jest elektrozaworem, wyjmij wtyczki.

4. Wersje płytowe demontuje się przez odkręcenie śrub mocujących i delikatne podniesienie korpusu, uważając, by nie uszkodzić oringów.

5. Zamontuj nowy zawór (lub wymienione elementy) zgodnie z opisanymi wcześniej krokami.

12. Środki ostrożności

Podczas montażu pamiętaj o podstawowych zasadach BHP:

• Nigdy nie pracuj na przewodach pod ciśnieniem.

• Zawsze używaj narzędzi właściwych rozmiarów, unikając uszkodzenia gwintów.

• Sprawdzaj, czy napięcie zasilania cewki jest zgodne z dokumentacją.

• Upewnij się, że w pomieszczeniu nie ma zagrożeń iskrowych (w strefach ATEX wszystko powinno być potwierdzone certyfikatami).

13. Pierwsze uruchomienie linii

Po montażu i testach zaworu 5/3 CO warto przeprowadzić testy całej linii produkcyjnej przy obniżonym ciśnieniu (np. 2–3 bar). Pozwoli to wykryć ewentualne błędy montażowe w warunkach mniejszego obciążenia. Jeśli wszystko działa sprawnie, można stopniowo podwyższyć ciśnienie do wartości nominalnej i rozpocząć pracę w pełnym trybie.

Poniższa sekcja prezentuje najczęściej zadawane pytania dotyczące zaworów 5/3 CO oraz wyczerpujące odpowiedzi, które pomogą w rozwianiu ewentualnych wątpliwości. Zgromadzono je na podstawie doświadczeń użytkowników i inżynierów z różnych branż, którzy na co dzień stosują zawory sterowane pneumatycznie o pozycji środkowej centralnie otwartej.

1. Czym różni się zawór 5/3 CO od 5/3 CC (centralnie zamknięty)?

W zaworze 5/3 centralnie otwartym (CO), gdy suwak jest w pozycji środkowej, wyjścia A i B łączą się z wydechami. Tym samym powietrze zostaje odprowadzone z siłownika. W 5/3 CC (centralnie zamknięty), wyjścia A i B są odcięte od zasilania i wydechu, więc ciśnienie w siłowniku zostaje „zablokowane”. Różnica ta determinuje, czy w stanie neutralnym siłownik ma być „luźny” (CO), czy utrzymany w danej pozycji (CC).

2. Czy zawór 5/3 CO wymaga specjalnego ciśnienia sterowania?

Zazwyczaj nie. Większość zaworów 5/3 CO działa prawidłowo w typowym zakresie 2–10 bar, tak samo jak inne zawory 5/2 czy 5/3 CC. Natomiast minimalne ciśnienie sterowania może być różne w zależności od konstrukcji (np. 1,5 bar). Warto sprawdzić kartę katalogową, by upewnić się, że Twój układ dostarcza odpowiednie parametry.

3. W jakich sytuacjach lepiej zastosować zawór 5/3 CO niż 5/2?

Zawór 5/3 z dwoma cewkami (lub sterowaniami) daje trzy pozycje. W środkowym położeniu – charakterystycznym dla 5/3 – możesz odciążyć siłownik. Dzięki temu siłownik w stanie neutralnym ma swobodę ruchu. W zaworze 5/2 istnieją tylko dwie pozycje, więc w razie zaniku sterowania siłownik pozostaje w pozycji zasilonej albo w pozycji powrotu (zależnie od sprężyny). Dlatego, jeśli potrzebujesz luzu w stanie neutralnym, 5/3 CO będzie lepszym wyborem.

4. Czy mogę zmienić cewkę 24V DC na 230V AC w tym samym zaworze?

Z reguły tak, o ile producent przewidział modułową budowę elektromagnesu. Firma CPP PREMA oferuje często wymienne cewki w obrębie tej samej serii korpusów. Trzeba jednak upewnić się, że rdzeń pilotowy jest kompatybilny z nową cewką i że parametry (moc, temperatura) mieszczą się w dopuszczalnych ramach. Najlepiej sprawdzić w katalogu, czy Twój zawór ma cewkę wymienną i jakie warianty są dostępne.

5. Jak rozpoznać, czy zawór 5/3 CO działa poprawnie w pozycji neutralnej?

Wystarczy odłączyć sterowanie (wyłączyć cewki lub odciąć powietrze sterujące) i obserwować, co dzieje się z ciśnieniem na wyjściach A i B. Powinno szybko spaść do zera, co oznacza, że siłownik się odciąża. Możesz też sprawdzić, czy tłoczysko siłownika porusza się swobodnie. Jeśli nadal wyczuwasz opór lub ciśnienie w siłowniku, możliwa jest usterka suwaka bądź nieszczelność.

6. Czy zawór 5/3 CO jest zalecany w aplikacjach bezpieczeństwa?

W niektórych projektach – tak. Na przykład, jeśli w razie zatrzymania maszyny siłownik powinien się zrelaksować i nie utrzymywać nacisku, 5/3 CO jest dobrym wyborem. Jednak w innych aplikacjach bezpieczeństwa bywa ważne, aby siłownik pozostał w jednej z pozycji (np. zablokowany). Wtedy stosuje się zawory 5/3 CC. Dobór wynika z analizy ryzyka w danej maszynie.

7. Czy hałas wypływającego powietrza może być problemem?

Tak, zwłaszcza przy wyższych ciśnieniach i dużych przepływach. W pozycji środkowej zawór 5/3 CO łączy siłownik z wydechami. Gwałtowne rozprężanie bywa głośne. Rozwiązaniem są tłumiki (tzw. mufflery) montowane w portach R, S lub wylotach w płycie. Ograniczają one poziom hałasu nawet o kilkanaście decybeli, co zwiększa komfort i bezpieczeństwo pracy.

8. Co zrobić, gdy zawór się zacina i nie przełącza na pozycję środkową?

Najpierw sprawdź, czy powietrze jest czyste i suche. Zanieczyszczenia i wilgoć często odpowiadają za zacieranie suwaka. Upewnij się, że ciśnienie sterowania (pilotowe) jest wystarczające. W elektrozaworach sprawdź cewki i ich przewody. Czasami problem tkwi w sprężynach lub uszczelnieniach wewnętrznych, które się zużyły. Możliwym rozwiązaniem jest demontaż, przeczyszczenie i ewentualna wymiana zużytych elementów (o ile producent przewiduje zestawy naprawcze).

9. Jak często należy przeprowadzać przegląd?

To zależy od intensywności eksploatacji i jakości powietrza. W praktyce zaleca się co 6–12 miesięcy przeprowadzić kontrolę wizualną i akustyczną (nasłuch wycieków). W liniach o wysokiej częstotliwości cykli (np. kilkaset tysięcy rocznie) warto co pewien czas sprawdzić szczelność i płynność ruchu suwaka bardziej wnikliwie. Regularne wymiany filtrów w stacjach przygotowania powietrza też wydłużają żywotność zaworów.

10. Czy zawór 5/3 CO zawsze wymaga dwóch cewek?

Zazwyczaj tak, ale istnieją też warianty z jedną cewką i pilotem pneumatycznym po drugiej stronie. Współczesne konstrukcje 5/3 CO zwykle mają dwie cewki, z których każda odpowiada za jedną pozycję skrajną. Po zaniku sygnału obie cewki nie działają, a suwak powraca do pozycji środkowej (za sprawą sprężyn pilotowych). Szczegóły zależą od danej serii zaworów.

11. Czy można przystosować zawór 5/3 CO do pracy w niższych temperaturach (np. -20°C)?

Teoretycznie tak, jeśli producent oferuje odpowiednie uszczelki i smary przystosowane do mroźnego środowiska. Wówczas jednak konieczne jest użycie specjalnej wersji. Standardowe NBR traci elastyczność w temperaturach poniżej -10°C. W przemyśle chłodniczym lub w aplikacjach zewnętrznych kluczowe jest stosowanie zaworów o potwierdzonej zdolności do pracy w mrozie (np. uszczelnienia FKM lub EPDM w specjalnej odmianie).

12. Jakie napięcie zasilania cewki wybrać?

Zależy to od Twojego systemu sterowania. W przemyśle najczęściej używa się 24V DC do sterowania z PLC, bo jest bezpieczniejsze i uniwersalne. Jednak jeśli w zakładzie powszechne jest zasilanie 230V AC dla cewek, też można takie kupić. 110V AC występuje często w krajach o innym standardzie elektrycznym (np. USA). Wybieraj to, co zapewni najłatwiejszą integrację i minimalne ryzyko pomyłek.

13. Czy wersje LED cewek są lepsze od standardowych?

Wersje LED pozwalają na szybką identyfikację, czy cewka jest zasilona (świeci się dioda). Technicznie nie wpływa to na sam mechanizm przełączania, ale ułatwia diagnostykę. W rozległych wyspach zaworowych to przydatne, bo od razu widzisz, który zawór jest aktywny. Jedynym minusem jest nieco wyższy koszt cewki, lecz z reguły niewielki w stosunku do korzyści.

14. Czy zawory 5/3 CO można stosować do mediów innych niż powietrze?

Tak, jeśli materiał suwaka, korpusu i uszczelnień jest kompatybilny z danym gazem. W wielu zastosowaniach dopuszcza się użycie azotu, CO₂ czy innego medium obojętnego. Warto jednak skonsultować się z producentem, aby ustalić, czy nie ma ryzyka uszkodzenia uszczelnień czy korozji. Standardowe modele z NBR i aluminium są projektowane głównie pod sprężone powietrze (często z mgłą olejową).

15. Czy można sterować takim zaworem przez sieci komunikacyjne (np. PROFINET)?

Sam zawór 5/3 CO nie jest „inteligentnym” elementem. To typowa pneumatyka. Jednak cewki można podłączyć do wyspy zaworowej wyposażonej w interfejs PROFINET, EtherCAT lub inny. Wtedy sygnałem cyfrowym PLC załącza się poszczególne cewki. Faktyczne sterowanie przepływami nadal zachodzi w zaworze, ale logika załączenia cewki jest w systemie komunikacyjnym.

16. Czy dostępne są wersje o mniejszej mocy cewki niż 6,5W?

Tak, w linii ZEM pojawiają się cewki 2,5W. Pozwala to zmniejszyć pobór energii i ograniczyć nagrzewanie się elektromagnesu. Wybór zależy od wymagań aplikacji i czy wystarczy moment siły generowany przez tę cewkę do przełączenia suwaka w danych warunkach ciśnieniowych.

17. Jakie są najczęstsze powody wycieków powietrza?

Zazwyczaj chodzi o:

• Źle dokręcone złączki,

• Uszkodzenie taśmy teflonowej podczas montażu,

• Zużyte oringi w wersji płytowej,

• Zużycie wewnętrznych uszczelnień suwaka,

• Mechaniczne uszkodzenie gwintów.

Regularna konserwacja i staranny montaż minimalizują takie problemy.

18. Czy zawór 5/3 CO nadaje się do aplikacji próżniowych?

Nie. Zawory 5/3 CO są projektowane do pracy ze sprężonym medium (zwykle powietrzem) i w pozycji środkowej odprowadzają to medium do atmosfery. W próżni kluczowe jest zapobieganie przedostawaniu się powietrza do układu, co stoi w sprzeczności z ideą „otwartej” pozycji centralnej. Do zadań próżniowych lepiej nadają się specjalne zawory vacuum.