Zawory sterowane ręcznie lub mechanicznie

Zawory sterowane ręcznie lub mechanicznie marki CPP PREMA to wyspecjalizowane rozdzielacze pneumatyczne 3/2, dedykowane do pracy w układach wymagających precyzyjnego, niezawodnego i natychmiastowego sterowania przepływem sprężonego powietrza. W odróżnieniu od elektrozaworów, urządzenia te nie wymagają zasilania elektrycznego, co czyni je niezwykle atrakcyjnymi w aplikacjach mobilnych, awaryjnych oraz przemysłowych, gdzie priorytetem jest prostota, bezpieczeństwo i odporność na zakłócenia środowiskowe.

Rodzaje mechanizmów sterowania

Zawory CPP PREMA oferowane są w aż pięciu wariantach mechaniczno-manualnych, co zapewnia dopasowanie do niemal każdej konfiguracji maszyny lub linii technologicznej:

• Sterowanie cięgłem – idealne do pracy na odległość oraz w układach liniowych,

• Sterowanie dźwignią – zapewnia większą siłę przełączenia i wygodę obsługi,

• Sterowanie przyciskiem – szybki impuls sterujący, preferowany w instalacjach testowych i dozujących,

• Sterowanie rolką – doskonałe do układów automatycznego wykrywania pozycji ruchomych elementów,

• Sterowanie trzpieniem – kompaktowe rozwiązanie do integracji w ograniczonych przestrzeniach.

Każdy mechanizm pozwala na szybkie i intuicyjne przełączanie zaworu pomiędzy dwoma stanami pracy: aktywnym i spoczynkowym. Operator lub element maszyny może bez użycia narzędzi zmienić pozycję zaworu, co wpływa bezpośrednio na przepływ powietrza w instalacji.

Monostabilność i bistabilność

Zawory dostępne są w wersjach:

• Monostabilnych – zawierają wewnętrzną sprężynę powrotną, która automatycznie przywraca zawór do stanu spoczynkowego po zakończeniu impulsu,

• Bistabilnych – brak sprężyny, zawór utrzymuje pozycję po każdej aktywacji, aż do kolejnego przełączenia. Pozwala to na trwałe „zapamiętanie” stanu.

Dzięki tej różnorodności zawory spełniają oczekiwania zarówno prostych systemów ręcznych, jak i hybrydowych układów sterowania, w których ręczna interwencja jest niezbędna w sytuacjach awaryjnych lub serwisowych.

Układ zaworu – funkcjonalność 3/2

Zawory CPP PREMA zbudowane są w konfiguracji 3/2, co oznacza:

• 3 porty:

  • P – zasilanie sprężonym powietrzem,

  • A – wyjście do siłownika lub aktuatora,

  • R – odpowietrzenie systemu,

• 2 stany robocze, które są kontrolowane manualnie lub mechanicznie w zależności od wersji.

Dzięki takiej konstrukcji możliwe jest dokładne dozowanie powietrza, a także szybkie odcięcie lub odpowietrzenie układu, co ma kluczowe znaczenie w systemach automatyki, serwisie oraz testowaniu.

Główne cechy wyróżniające zawory CPP PREMA

• Bezpieczeństwo: brak zasilania elektrycznego eliminuje ryzyko iskrzenia i pozwala na stosowanie zaworów w strefach zagrożonych wybuchem (zgodnie z normami i certyfikatami).

• Odporność przemysłowa: solidna konstrukcja, wytrzymałe materiały (aluminium anodowane, mosiądz niklowany, stal nierdzewna) zapewniają niezawodność w najtrudniejszych warunkach.

• Prostota obsługi: ergonomiczne interfejsy pozwalają na natychmiastową reakcję operatora.

• Uniwersalność montażu: wersje przewodowe (G1/8, G1/4) oraz płytowe umożliwiają montaż na panelach serwisowych lub korpusach zaworowych.

• Ekonomia eksploatacji: minimalne zużycie sprężonego powietrza i brak komponentów elektronicznych przekładają się na niskie koszty utrzymania.

Zgodność z wymaganiami przemysłu

CPP PREMA projektuje zawory zgodnie z aktualnymi normami jakości ISO oraz EAC. Każdy produkt przechodzi kontrolę jakości oraz testy szczelności i cykliczności pracy, co zapewnia długą żywotność i niezawodność nawet przy intensywnym użytkowaniu. Różnorodność modeli umożliwia dobór zaworu optymalnego do konkretnej aplikacji, zarówno w zakresie ergonomii sterowania, jak i parametrów przepływu.

Zawory sterowane ręcznie lub mechanicznie marki CPP PREMA znajdują szerokie zastosowanie w układach pneumatycznych wykorzystywanych w przemyśle, serwisie, logistyce i edukacji technicznej. Dzięki swojej niezależności od zasilania elektrycznego oraz możliwości szybkiego, manualnego przełączania stanowią niezawodne narzędzie kontroli przepływu medium w instalacjach o zróżnicowanych wymaganiach funkcjonalnych i środowiskowych.

1. Systemy testowe i diagnostyczne

W instalacjach warsztatowych, laboratoriach badawczo-rozwojowych oraz działach kontroli jakości, zawory ręczne i mechaniczne są niezastąpione w sytuacjach, gdzie konieczna jest:

• natychmiastowa zmiana stanu przepływu,

• kontrolowane dozowanie impulsu powietrza,

• odpowietrzenie fragmentu układu.

Zastosowania:

• testowanie siłowników pneumatycznych,

• sprawdzanie szczelności połączeń,

• impulsowe załączanie urządzeń laboratoryjnych.

Ich mechanizm pozwala na ręczne uruchamianie funkcji bez konieczności używania programowalnych sterowników, co jest kluczowe w środowisku testowym.

2. Linie produkcyjne i montażowe

W zakładach produkcyjnych zawory te pełnią rolę elementów sterujących ruchem, synchronizujących procesy oraz uruchamiających cykle robocze siłowników. Mogą pracować jako:

• ręczne wyłączniki awaryjne dopływu medium,

• punkty ręcznego uruchamiania cyklu (np. docisk, podniesienie, przesunięcie),

• interfejs użytkownika do inicjowania funkcji maszyn.

Przykłady użycia:

• kontrola działania siłowników przy pierwszym uruchomieniu maszyny,

• włączenie/wyłączenie zasilania do stacji montażowej,

• czasowe odpowietrzanie systemów w czasie przezbrajania linii.

Manualne zawory oferują możliwość bezpośredniej, natychmiastowej interwencji operatora, co jest nieocenione w aplikacjach krytycznych dla ciągłości produkcji.

3. Instalacje awaryjne i układy bezpieczeństwa

Dzięki konstrukcji umożliwiającej szybkie przełączenie w tryb bezpieczny, zawory mechaniczne pełnią funkcję zabezpieczającą w wielu aplikacjach:

• odcięcie zasilania powietrzem w sytuacjach awaryjnych,

• kontrolowane odpowietrzanie systemu,

• aktywacja zaworów przy braku prądu lub awarii sterownika.

Typowe środowiska:

• strefy ATEX i przemysł chemiczny (brak iskrzenia),

• układy bezpieczeństwa z redundancją sterowania,

• systemy krytyczne z wymogiem natychmiastowej reakcji człowieka.

4. Przemysł spożywczy i farmaceutyczny

Zawory te wykorzystywane są do precyzyjnej kontroli przepływu medium w liniach dozujących, systemach odpowietrzania zbiorników oraz urządzeniach czyszczących:

• ręczne uruchamianie impulsów dozujących,

• przedmuchiwanie przewodów po zakończeniu cyklu,

• zatrzymanie pracy urządzenia bez potrzeby ingerencji w system sterowania PLC.

Ich higieniczna budowa (np. z niklowanego mosiądzu i stali nierdzewnej) oraz możliwość łatwego czyszczenia powodują, że są chętnie stosowane w produkcji leków, żywności i kosmetyków.

5. Maszyny mobilne i systemy transportowe

Wózki transportowe AGV, platformy podnośnikowe, mobilne linie testowe czy systemy kontenerowe wymagają kompaktowych, niezawodnych zaworów o dużej odporności na drgania i zmienne warunki:

• zawory z trzpieniem lub rolką pozwalają na integrację z mechaniką maszyny,

• brak zapotrzebowania na zasilanie elektryczne zwiększa mobilność instalacji,

• kompaktowe wymiary umożliwiają montaż w ograniczonej przestrzeni.

6. Edukacja i szkolenia techniczne

Zawory ręczne stanowią idealne narzędzie dydaktyczne:

• pozwalają na zrozumienie zasad działania układów pneumatycznych,

• umożliwiają bezpieczne i wielokrotne eksperymentowanie bez ryzyka porażenia elektrycznego,

• ułatwiają prezentację różnic między układami NO/NC, bistabilnymi i monostabilnymi.

Są stosowane w szkołach branżowych, centrach szkoleniowych oraz na wydziałach mechanicznych i automatyki uczelni technicznych.

7. Instalacje serwisowe

W mobilnych punktach naprawy, liniach serwisowych oraz systemach kontroli okresowej zawory ręczne i mechaniczne są:

• szybkim interfejsem testowym,

• punktem inspekcji przepływu,

• narzędziem do kontroli działania siłowników i elektrozaworów.

Dzięki prostej obsłudze, mogą być stosowane przez personel techniczny bez zaawansowanego przeszkolenia.

8. Inne branże i zastosowania specjalistyczne

Zawory sterowane mechanicznie i ręcznie sprawdzają się także w:

• recyklingu (dozowanie sprężonego powietrza do separatorów),

• maszynach CNC (przedmuchiwanie przestrzeni roboczej),

• automatyce hybrydowej (systemy awaryjnego przesterowania bez PLC),

• robotyce (manualny reset lub aktywacja sekwencji),

• pojazdach specjalnych (funkcje ręcznego rozładunku lub docisku).

Zawory sterowane ręcznie lub mechanicznie CPP PREMA to precyzyjnie zaprojektowane rozdzielacze pneumatyczne 3/2 przystosowane do pracy w wymagających warunkach przemysłowych. Ich parametry techniczne zostały opracowane w oparciu o rygorystyczne normy jakościowe, a zastosowane komponenty pozwalają na wieloletnią, bezawaryjną eksploatację. W tej sekcji przedstawiono szczegółowe dane, które należy uwzględnić przy projektowaniu i doborze zaworu do konkretnego układu pneumatycznego.

1. Układ funkcjonalny zaworu

Każdy zawór z tej serii działa w konfiguracji 3/2, co oznacza:

• 3 porty przyłączeniowe:

  • P (zasilanie) – dopływ sprężonego powietrza z sieci,

  • A (wyjście) – kierunek przepływu do siłownika lub innego odbiornika,

  • R (wydech) – kanał do odprowadzenia medium,

• 2 pozycje pracy: stan domyślny oraz aktywowany manualnie (w wersji monostabilnej z powrotem sprężynowym lub bistabilnej z zatrzymaniem pozycji).

2. Rodzaje sterowania dostępne w serii

Zawory dostępne są w pięciu wersjach sterowania:

• Cięgło – sterowanie liniowe, uruchamiane ręcznie lub mechanicznie,

• Dźwignia – przełącznik obrotowy, stosowany w układach z większym skokiem,

• Przycisk – ergonomiczny, szybki impuls przełączeniowy,

• Rolka – aktywowana przez przesuwający się element maszyny,

• Trzpień – kompaktowe sterowanie punktowe (np. przez krzywkę, profil).

Każdy mechanizm zapewnia szybkie przełączenie suwaka wewnętrznego oraz natychmiastową reakcję układu pneumatycznego.

3. Wersje: monostabilna i bistabilna

• Zawory monostabilne:

  • posiadają sprężynę powrotną,

  • wracają automatycznie do pozycji spoczynkowej po zwolnieniu cięgła/przycisku/trzpienia,

  • idealne w układach, gdzie wymagany jest impuls czasowy.

• Zawory bistabilne:

  • brak sprężyny powrotnej,

  • zachowują pozycję nawet po ustaniu siły sterującej,

  • wykorzystywane do „zapamiętania” ustawień w systemie do czasu kolejnej interwencji.

4. Zakres ciśnień roboczych

Typowe ciśnienie robocze zależy od konstrukcji zaworu:

• Minimalne ciśnienie robocze: 1 bar (dla poprawnej pracy oringów i suwaka),

• Optymalne warunki pracy: 2 – 8 bar,

• Maksymalne dopuszczalne ciśnienie: do 10 bar (w zależności od wersji i uszczelnień).

Zawory nadają się zarówno do instalacji niskociśnieniowych, jak i średniociśnieniowych.

5. Rozmiary przyłączy

Zawory oferowane są w typowych rozmiarach:

• Gwinty wewnętrzne i zewnętrzne BSPP (G) – standard europejski,

• Typowe średnice:

  • G1/8,

  • G1/4.

Dobór rozmiaru zależy od planowanego natężenia przepływu, wielkości siłowników oraz wymagań dynamicznych układu.

6. Parametry przepływu – współczynnik Cv

Współczynnik przepływu określa ilość powietrza, jaką zawór może przepuścić:

• Dla G1/8: Cv = 0,3–0,4 → przepływ rzędu 300–400 l/min przy ΔP = 1 bar,

• Dla G1/4: odpowiednio wyższy przepływ rzędu 500–700 l/min (w zależności od modelu).

Parametr ten ma kluczowe znaczenie dla projektantów – wpływa na szybkość reakcji siłowników i czas trwania cykli.

7. Zakres temperatur pracy

Zawory są przystosowane do pracy w standardowym zakresie temperatur:

• Zakres podstawowy (uszczelnienia NBR): od –5°C do +50°C,

• Zakres rozszerzony (uszczelnienia FKM/Viton): do +120°C (np. aplikacje cieplne, agresywne środowiska).

Dla środowisk poniżej zera stopni należy uwzględnić obecność wilgoci oraz ryzyko zamarzania kondensatu.

8. Minimalna siła przełączenia

Zawory zostały zoptymalizowane pod kątem ergonomii operatora:

• Siła aktywacji dla wersji trzpieniowej: ok. 5–10 N (w zależności od konstrukcji sprężyny),

• Sterowanie przyciskiem lub cięgłem: zaprojektowane tak, by nawet niewielki nacisk wystarczył do uruchomienia zaworu.

To ważne przy pracy ciągłej – minimalizuje zmęczenie użytkownika.

9. Czas reakcji

Zawory charakteryzują się bardzo krótkim czasem reakcji – zmiana stanu następuje praktycznie natychmiast po aktywacji sterowania. Powrót w wersji monostabilnej trwa milisekundy, co jest wystarczające dla większości aplikacji przemysłowych.

10. Kompatybilność z systemami montażu

Dostępne są dwie wersje montażowe:

• Przewodowa – z klasycznymi przyłączami gwintowanymi BSPP,

• Płytowa – do mocowania na płytach zaworowych z uszczelnieniami O-ring.

Projektant może wybrać rozwiązanie zgodne z typem zabudowy, dostępem serwisowym oraz wymaganiami estetycznymi układu.

11. Żywotność i trwałość

Dzięki zastosowaniu:

• stali nierdzewnej i hartowanej w mechanizmach ruchomych,

• uszczelek z NBR lub FKM,

• sprężyn wykonanych ze stali sprężynowej hartowanej,

zawory osiągają żywotność rzędu setek tysięcy cykli przełączeń, nawet w środowiskach intensywnej eksploatacji.

12. Norma jakości i certyfikacja

Zawory produkowane są zgodnie z:

• normami ISO 5599-3, ISO 8573, ISO 4414,

• posiadają oznaczenia zgodności z normami EAC i CE,

• dostępne są deklaracje zgodności oraz karty katalogowe.

Zawory sterowane ręcznie lub mechanicznie marki CPP PREMA projektowane są z myślą o długotrwałej eksploatacji, odporności na zużycie mechaniczne oraz zgodności z rygorystycznymi wymaganiami przemysłu ciężkiego, spożywczego i chemicznego. Wykorzystanie wysokiej jakości materiałów konstrukcyjnych gwarantuje nie tylko trwałość, ale także bezpieczeństwo pracy oraz odporność na agresywne środowisko, drgania i zmiany temperatur.

1. Korpus zaworu

Główny element konstrukcyjny zaworu – jego korpus – stanowi najważniejszy element nośny całego mechanizmu. W zależności od serii i przeznaczenia technicznego, CPP PREMA stosuje:

• Aluminium anodowane:

  • lekkie, odporne na korozję i utlenianie,

  • pokryte warstwą tlenku w procesie anodowania dla zwiększenia odporności na zarysowania,

  • stosowane w zaworach ogólnego przeznaczenia, gdzie liczy się niska masa i estetyka.

• Mosiądz niklowany:

  • materiał o wysokiej odporności chemicznej,

  • warstwa niklu chroni przed osadzaniem się zabrudzeń, idealna do zastosowań przemysłowych i sanitarnych,

  • stosowany w zaworach pracujących z mediami o wyższej agresywności lub w środowiskach wilgotnych.

• Stal nierdzewna AISI 304 / AISI 316:

  • stosowana w wersjach specjalnych zaworów do pracy w środowiskach korozyjnych, spożywczych, chemicznych,

  • doskonała odporność na korozję międzykrystaliczną i działanie kwasów.

2. Elementy ruchome i mechanizmy sterujące

Wewnątrz korpusu zaworu znajduje się suwak oraz elementy odpowiedzialne za jego przemieszczenie. Ich niezawodność zależy od precyzji wykonania oraz jakości materiałów:

• Suwaki i trzpienie – wykonane ze stali nierdzewnej hartowanej lub mosiądzu chromowanego, cechują się dużą odpornością na ścieranie i zużycie powierzchniowe,

• Elementy cięgłowe i dźwignie – wykonane ze stali stopowej pokrytej powłoką cynkową lub niklową, odporne na odkształcenia i zarysowania mechaniczne,

• Rolka sterująca i końcówki trzpieniowe – często z stalą hartowaną lub tworzywami technicznymi POM, zapewniają długą żywotność przy ciągłym kontakcie z ruchomymi elementami maszyn.

3. Sprężyny powrotne (w wersjach monostabilnych)

Zastosowanie sprężyn o odpowiednich parametrach wytrzymałościowych i elastyczności ma kluczowe znaczenie dla trwałości i niezawodności zaworu:

• Stal sprężynowa fosfatowana – zapobiega zmęczeniu materiału,

• Stal nierdzewna (np. DIN 1.4310) – odporna na działanie wilgoci i temperatur,

• Sprężyny formowane w technologii precyzyjnego zwijania z zabezpieczeniem przed skróceniem żywotności (efekt relaksacji materiałowej).

4. Uszczelnienia i komponenty elastomerowe

Szczelność zaworu oraz jego zdolność do pracy w różnych warunkach zależą w głównej mierze od jakości zastosowanych uszczelnień. CPP PREMA oferuje różne warianty w zależności od środowiska pracy:

• NBR (kauczuk butadienowo-akrylonitrylowy):

  • standardowy elastomer odporny na oleje, smary, powietrze,

  • zakres temperatur roboczych od –5°C do +80°C,

  • elastyczny i ekonomiczny.

• FKM (Viton®):

  • odporność na wysokie temperatury (do +120°C),

  • doskonała odporność chemiczna – kwasy, alkohole, ciecze agresywne,

  • stosowany w zaworach do instalacji przemysłowych i specjalistycznych.

• EPDM:

  • do pracy z wodą, parą wodną i niektórymi mediami spożywczymi,

  • odporny na promieniowanie UV i ozon.

Każdy zawór jest wyposażony w pierścienie uszczelniające (O-ring) oraz uszczelnienia dynamiczne dopasowane do ruchów tłoczyska/suwaka.

5. Pokrętła, przyciski i dźwignie zewnętrzne

Elementy bezpośredniego kontaktu z operatorem wykonane są z materiałów o wysokiej odporności mechanicznej i dobrym chwycie, takich jak:

• POM (polioksymetylen) – tworzywo techniczne o wysokiej twardości i niskim współczynniku tarcia,

• PA6 (poliamid) – odporny na uderzenia, stosowany w przyciskach z elastycznymi zakończeniami,

• Stal nierdzewna polerowana – wykorzystywana w elementach narażonych na częste uderzenia i intensywną eksploatację.

Elementy sterujące są tak zaprojektowane, by zapewnić operatorowi wyraźne wyczucie pozycji zaworu oraz wysoki komfort pracy.

6. Powłoki ochronne i zabezpieczenia

Dla wydłużenia żywotności zaworów oraz zapewnienia odporności na warunki atmosferyczne, stosowane są:

• Niklowanie chemiczne – powłoka twarda i odporna na zużycie mechaniczne,

• Cynkowanie galwaniczne z pasywacją – stosowane w elementach stalowych,

• Anodowanie twarde – w korpusach aluminiowych (dodatkowa ochrona przed korozją, zwiększona twardość),

• Malowanie proszkowe lub lakierowanie przemysłowe – stosowane w wersjach specjalnych, w tym odporność na chemikalia lub UV.

7. Mocowania i gwinty

Zawory CPP PREMA wyposażone są w standardowe przyłącza gwintowane BSPP:

• gwinty wykonywane z wysoką dokładnością (klasa tolerancji ISO 228-1),

• powierzchnie gwintów frezowane i zabezpieczone przed uszkodzeniami podczas montażu,

• opcjonalnie: wkładki gwintowe ze stali nierdzewnej lub tuleje usztywniające do pracy w podwyższonych temperaturach.

Poprawny montaż zaworów sterowanych ręcznie lub mechanicznie marki CPP PREMA stanowi podstawę ich bezpiecznej i efektywnej eksploatacji. Właściwe przygotowanie, dobór narzędzi oraz przestrzeganie zasad instalacji pozwalają uniknąć błędów, wycieków medium i przedwczesnego zużycia komponentów. Poniżej przedstawiono pełną instrukcję montażu – od przygotowania instalacji, przez zamocowanie zaworu, aż po uruchomienie i kontrolę działania.

1. Przygotowanie stanowiska montażowego

Przed przystąpieniem do instalacji należy wykonać szereg czynności przygotowawczych:

• Odciąć zasilanie pneumatyczne – upewnij się, że cały układ jest odpowietrzony i wolny od ciśnienia.

• Oczyścić przyłącza – usunąć zanieczyszczenia, wióry, resztki uszczelniacza ze wszystkich gwintów, przewodów i otworów montażowych.

• Sprawdzić kompletność zestawu – zawór powinien być dostarczony z dokumentacją, kompletem przyłączy, uszczelnień (jeśli są wymagane) oraz mechanizmem sterującym.

• Zidentyfikować kierunek przepływu – porty P (zasilanie), A (wyjście) i R (wydech) są trwale oznaczone na korpusie zaworu.

2. Dobór narzędzi i materiałów montażowych

Do poprawnego montażu niezbędne są:

• klucze płaskie lub oczkowe – zgodne z rozmiarem przyłączy,

• taśma teflonowa PTFE lub pasta uszczelniająca – wyłącznie dla gwintów stożkowych (w przypadku prostych gwintów BSPP stosować pierścienie uszczelniające),

• śrubokręty lub klucze imbusowe – do mocowania płyt zaworowych lub uchwytów,

• środek czyszczący – np. izopropanol lub sprężone powietrze do usunięcia zanieczyszczeń.

3. Montaż zaworu – wersja gwintowana

Dla zaworów z gwintami wewnętrznymi lub zewnętrznymi BSPP (G1/8, G1/4):

Krok 1 – Nałożenie uszczelnienia

• Dla gwintów stożkowych: 2–3 warstwy taśmy PTFE zgodnie z kierunkiem gwintu.

• Dla gwintów cylindrycznych: pierścień O-ring na właściwą średnicę, osadzony we wgłębieniu gniazda.

Krok 2 – Wkręcenie przyłączy

• Równomiernie, bez przekoszeń.

• Moment dokręcania zgodny z zaleceniami (np. 10–12 Nm dla G1/4).

Krok 3 – Unieruchomienie korpusu zaworu

• Zastosuj uchwyty montażowe lub płyty nośne w celu unieruchomienia zaworu – unikaj naprężeń mechanicznych na króćcach.

4. Montaż zaworu – wersja płytowa

Krok 1 – Przygotowanie płyty montażowej

• Sprawdź gniazda pod pierścienie uszczelniające, zainstaluj O-ringi w odpowiednich pozycjach.

• Upewnij się, że otwory przepływowe nie są zatkane.

Krok 2 – Osadzenie zaworu

• Ustaw zawór na płycie, wyrównaj z otworami gwintowanymi.

• Przykręć śruby montażowe momentem odpowiednim do materiału (np. aluminium: 6–8 Nm).

• Nie przekręcaj, aby nie uszkodzić uszczelek.

5. Podłączenie zasilania i przewodów roboczych

Podłącz przewody pneumatyczne do odpowiednich portów:

• P (zasilanie) – doprowadzenie sprężonego powietrza,

• A (wyjście) – do siłownika lub odbiornika,

• R (wydech) – odprowadzenie powietrza, może być wyposażone w tłumik.

Stosuj przewody o średnicach odpowiednich do zapotrzebowania na przepływ. Zadbaj o promień gięcia – unikać ostrych załamań.

6. Regulacja mechanizmu sterującego

W zależności od wersji zaworu:

• Dźwignia – sprawdź pełny zakres ruchu i luz; w razie potrzeby skoryguj pozycję,

• Przycisk – powinien pracować płynnie, bez oporu,

• Trzpień / rolka – ustaw precyzyjnie element aktywujący zawór (np. profil krzywkowy w maszynie) tak, by nie przeciążał mechanizmu.

7. Pierwsze uruchomienie i test szczelności

Krok 1 – Powolne doprowadzenie ciśnienia

• Otwórz zawór główny stopniowo – unikaj skokowego wzrostu ciśnienia.

• Sprawdź, czy nie występują nieszczelności przy przyłączach i uszczelnieniach.

Krok 2 – Test funkcjonalny

• Ręcznie aktywuj zawór w obu pozycjach (monostabilna lub bistabilna),

• Upewnij się, że siłownik reaguje prawidłowo, a wydech funkcjonuje poprawnie.

Krok 3 – Zabezpieczenie instalacji

• Jeśli zawór ma pracować w sposób cykliczny, zamocuj osłony mechaniczne i oznaczenia bezpieczeństwa.

• W przypadku montażu w strefie dostępnej dla operatora – oznacz kierunki pracy (ON/OFF, START/STOP).

8. Konserwacja i serwisowanie

Zawory ręczne i mechaniczne nie wymagają częstej obsługi, ale należy:

• co 3–6 miesięcy sprawdzać stan przyłączy i szczelność,

• raz w roku czyścić elementy zewnętrzne i sprawdzać swobodę ruchu dźwigni/przycisku,

• w przypadku intensywnej eksploatacji: stosować smarowanie elementów ruchomych (zgodnie z zaleceniami producenta).

Najczęstsze błędy montażowe – czego unikać

• Zastosowanie zbyt dużej ilości taśmy PTFE – ryzyko zatkania kanałów,

• Nieodpowiedni moment dokręcania – powoduje mikropęknięcia lub deformację gwintu,

• Brak odpowietrzenia przed pierwszym uruchomieniem – ryzyko uszkodzenia siłownika lub zaworu.

1. Czym różni się zawór monostabilny od bistabilnego?

Zawór monostabilny posiada sprężynę powrotną, która automatycznie przywraca zawór do pozycji spoczynkowej po zwolnieniu siły sterującej. Typowy przykład to przycisk, który wraca do pozycji wyjściowej po puszczeniu.

Zawór bistabilny utrzymuje swoją pozycję po przełączeniu – do czasu ponownej interwencji. Działa jak przełącznik dwupozycyjny – nie wymaga podtrzymania siły sterującej.

Zastosowanie zależy od aplikacji:

• Monostabilne – idealne do impulsowych funkcji (np. start/stop),

• Bistabilne – do utrzymania stanu (np. otwórz/zamknij na stałe).

2. Czy zawory mogą pracować w instalacjach próżniowych?

Zawory 3/2 można przystosować do pracy z podciśnieniem, pod warunkiem spełnienia kilku warunków:

• Odpowiedni kierunek przepływu (sprawdzenie, czy konstrukcja zaworu nie ma zaworów zwrotnych),

• Użycie materiałów odpornych na zassanie medium (uszczelnienia FKM, stal nierdzewna),

• Zastosowanie specjalnej wersji z niską siłą aktywacji (np. zawory rolkowe lub z dużym cięgnem).

W instalacjach próżniowych zaleca się stosowanie wersji z portem wydechowym zabezpieczonym filtrem próżniowym.

3. Czy zawory ręczne wymagają smarowania?

Standardowe zawory CPP PREMA nie wymagają regularnego smarowania, ponieważ smar techniczny został naniesiony fabrycznie podczas montażu. Jednak w środowiskach o dużym zapyleniu, wilgoci lub pracy w ekstremalnych temperaturach zaleca się:

• Czyszczenie elementów sterujących (dźwigni, przycisków),

• Smarowanie mechanizmów zewnętrznych smarem silikonowym lub teflonowym,

• Sprawdzenie stanu pierścieni uszczelniających raz w roku.

4. Jakie media można stosować z zaworami ręcznymi i mechanicznymi?

Podstawowym medium jest sprężone powietrze oczyszczone zgodnie z normą ISO 8573-1 (klasa czystości i zawartość oleju). Dopuszczalne są również:

• Gazy obojętne (np. azot, argon),

• Próżnia techniczna (do –0,95 bar),

• Niektóre ciecze nieagresywne (w wersjach specjalnych – np. z FKM i stalą nierdzewną).

Nie należy stosować:

• Mediów korozyjnych,

• Par wodnych bez odpowiednich uszczelnień,

• Medium z zawartością cząstek stałych bez filtracji.

5. Jak długo działa zawór bez serwisu?

Przy standardowym obciążeniu zawory ręczne i mechaniczne CPP PREMA mają żywotność rzędu 500 000 – 1 000 000 cykli. Czas ten może ulec skróceniu w warunkach:

• Zabrudzonego medium,

• Braku konserwacji zewnętrznej,

• Narażenia na drgania i udary.

Zalecana kontrola co 6 miesięcy. W razie konieczności dostępne są komplety naprawcze: zestawy uszczelek, sprężyn i trzpieni.

6. Czy zawory mogą być montowane w dowolnej pozycji?

Tak. Zawory można montować w pozycji pionowej, poziomej lub ukośnej, o ile nie powoduje to obciążeń mechanicznych na portach przyłączeniowych. Przy zaworach z rolką lub cięgnem mechanicznym należy zapewnić:

• Właściwy kąt natarcia siły,

• Stabilną konstrukcję ramy maszyny,

• Brak luzów powodujących przesunięcie osi zaworu.

7. Czy CPP PREMA oferuje wersje zaworów odporne na chemię lub wysokie temperatury?

Tak. Dostępne są zawory w wersjach:

• Z korpusem z mosiądzu niklowanego lub stali nierdzewnej,

• Z uszczelnieniami FKM (Viton) – odporność chemiczna i temperaturowa do +120°C,

• Z elementami wewnętrznymi bezsmarowymi – do aplikacji spożywczych, farmaceutycznych, próżniowych.

8. Jakie są typowe błędy montażowe?

Najczęstsze przyczyny awarii zaworów wynikają z błędów montażowych:

• Nadmierne dokręcanie złączek – prowadzi do pęknięć lub deformacji,

• Brak oczyszczenia układu przed montażem – zanieczyszczenia uszkadzają suwaki i oringi,

• Nieprawidłowe oznaczenie portów – błędne podłączenie prowadzi do niefunkcjonalnego działania zaworu.

Zaleca się stosowanie narzędzi momentowych i przestrzeganie instrukcji producenta.

9. Czy zawory mogą być stosowane jako awaryjne wyłączniki powietrza?

Zawory 3/2 bistabilne mogą pełnić funkcję awaryjnego odcięcia zasilania, np. w aplikacjach ręcznego bezpieczeństwa. Należy jednak pamiętać:

• Brak funkcji samoczynnego powrotu do pozycji spoczynkowej,

• Niska siła uruchomienia – zabezpieczenie musi być osłonięte lub oznaczone,

• Stosowanie zaworów z wyraźną pozycją „zamknięte/otwarte”.

Dla funkcji bezpieczeństwa zaleca się stosowanie zaworów z certyfikatem ISO 13849 (poziom PLr).

10. Jak dobrać odpowiedni typ zaworu?

Przy doborze zaworu należy uwzględnić:

• Rodzaj sterowania – przycisk, dźwignia, rolka, trzpień, cięgło,

• Typ działania – monostabilny czy bistabilny,

• Rozmiar gwintu – zależny od średnicy przewodów,

• Medium i warunki pracy – temperatura, ciśnienie, chemia, wilgotność,

• Kierunek przepływu i funkcja układu – np. impuls startowy, podtrzymanie stanu, zabezpieczenie.

W razie wątpliwości warto skonsultować wybór z działem technicznym lub skorzystać z konfiguratora.